Psixofiziologik xususiyatlari

узбекского языка и литературы имени Алишера Навои. 
 
Аннотация.
В статье рассматриваются физиологические, психические 
и психофизиологические особенности понимания прочитанного. 
Ключевые 
слова.
 
Понимание 
прочитанного, 
психологический, 
физиологический, психофизиологический, декодирование, лексика визуального 
ввода. 
KIRISH
Psixolingvistikaga oid ilmiy tadqiqotlardan maʼlumki, insonlar o‘rtasidagi 
muloqot jarayoni toʻrt xil kognitiv malakalar asosida amalga oshadi, mazkur nutqiy 

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 5 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
987 
w
www.oriens.uz
June 
2021
 
 
malakalar oʻzaro bogʻliqlikda rivojlanadi. Bu malakalar og‘zaki va yozma nutq bilan 
bog‘liq hisoblanadi. So‘zlash va eshitib tushunish malakalari og‘zaki nutq bilan 
bog‘liq bo‘lsa, yozish va o‘qib tushunish yozma nutq bilan bog‘liq tarzda amalga 
oshadi. Shuningdek, mazkur ko‘nikmalar muloqot jarayonida mazmunni ifodalashi 
yoki idrok qilishi nuqtayi nazaridan ham bir-biridan farqlanadi. Umuman, bu 
jarayonlar psixolingvistikada kodlash(fikrni signallar: tovush yoki grafemalar bilan 
ifodalash) va dekodlash(grafemalar yoki tovush bilan ifodalangan ma’lumotlarni 
idrok qilish) jarayoni deb yuritiladi. Bu tushunchalar psixolingvistik tadqiqotlarda 
o‘rganilgan, ilmiy asoslari isbotlangan. Dekodlash jarayoni psixologiyada nutqiy 
persepsiya deb ataladi. Persepsiya – inson borliqni idrok qilishi jarayoni hisoblanadi. 
Nutqiy persepsiya – bu verbal va vizual birliklar yordamida borliqdagi hodisalarni 
idrok qilish, talqin qilish va tushunish jarayonidir. Idrok qilish jarayoni eshitib 
tushunish yoki o‘qib tushunish tarzida amalga oshadi. Eshitib tushunish og‘zaki 
nutqda ifodalangan ma’lumotlarni anglash, fahmlash jarayoni hisoblanadi. Oʻqib 
tushunish – grafemalarda, tasvirlarda, chizmalarda, rasmlarda ifodalangan 
ma’lumotlarni anglash, idrok qilish jarayonidir.