Psixodiagnostikaning psixometrik asoslari. Validlik va ishonchlilik. Validlik

Konstruktiv validlik – testlashtirish obyektini psixologik tahlil qilishni taqozo etadi, ya’ni test natijalari ajratilgan xususiyatning tekshirish yo’nalishini o’rganadi. Masalan, o’zlashtirishning diagnostik nazoratida mujassam bo’lmagan indikatorlar, haqiqatdan ham o’quv jarayonining shart-sharoitlarini namoyon qiladimi yoki yo’qmi?

Kriterial validlik – tadqiqotchi uchun test natijalari yordamida individ xatti-harakati aspektining hozirgi va kelajakdagi holati haqida hukm chiqarishi masalasini aniqlash imkonini beradi. Buni aniqlash uchun qo’lga kiritilgan natijalar tashqi kriteriylar (mezon) orqali solishtiriladi yoki turli testlar ma’lumotlari bilan taqqoslanadi.

Prognostik validlik – tashqi kriteriylar (mezon) va sinaluvchining xulq-atvori interpretasiyasi aniqlanadi.

Metodning validligi – psixodiagnostik metodning natijalari ayni o’rganilayotgan obyekt xususiyatlariga mos kelishini ifodalanishidir. Validlikni ishonchlilik tushunchasidan tafovuti o’rganilayotgan holatni tadqiqotning “obyekti” va “predmeti” farqini ajratish orqali tushuntirish qulaydir.
Shuningdek, test validligi, uning ishonchlilik darajasidan oshib ketmasligi zarur.

Metod, metodika, validlik, baholash, tajriba, ishonchlilik, standartlashtirish, mezonlar, tekshirish, tahlil qilish, natija, taqqoslash.

Psixodiagnostik tajribalarga qo’yiladigan asosiy talablar


Tajriba o’tkazish davomida rioya qilish kerak bo’lgan talablar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:

• 
  sinaluvchilarga ko’rsatmalarni yozma ravishda bir xil tarzda ma’lum qilmoqlik, og’zaki shaklda berilgan taqdirda esa, aynan, o’sha so’zlar yordamida bir xil tarzda eshittirilishi;
  
• 
  biror sinaluvchiga boshqalarga nisbatan hyech qanday imkoniyat yaratmaslik;
  
• 
  eksperiment davomida ayrim sinaluvchilar uchun qo’shimcha tushuntirilishlar berilmaslik;
  
• 
  turli guruhlar bilan bo’ladigan eksperimentning doimo imkon darajasida bir xil vaqt va sharoitda o’tkazilishi;
  
• 
  barcha sinaluvchilar uchun topshiriqlarni bajarish vaqtining bir xil belgilanishi va hokazo;
  

Shunga qaramasdan odatda, metodika mualliflari, qo’shimcha ravishda uning o’tkazilish jarayoni haqida aniq ko’rsatmalar beradilar.