Psixoanaliz

PPS-101 Abduvaitov Nurjan Abdash o’g’li

Psixoanaliz

Reja: 1. Psixoanaliz haqida tushuncha. 2. Zigmund Freyd nazariyasi.

Psixoanaliz – bu ongsiz va ongli sohalarning o'zaro ta'sirini o'rganadigan soha.
Psixoanaliz – bu erkin bog'lanish usuliga asoslangan suhbatni davolash usuli, bemorga xayoliga kelgan narsani aytishga taklif qilinadigan asosiy qoida bo'lib, bunday cheklovlarsiz: maqsadga muvofiqlik, adolatlilik, uyat yoki aybdorlik hissi va ma'qullashning boshqa variantlari. Ushbu qoidaga rioya qilgan holda, bemorning fikrlash jarayonlari hayratlanarli bog'lanishlarni, istaklarning ochiq o'zaro bog'liqligini va ongga etib bo'lmaydigan himoyani yaratadi, hozirgi kunga qadar ongsiz ildizlarga olib keladi. Hal qilib bo'lmaydigan nizolar, ko'chirishda paydo bo'ladigan va shakllana boshlaydi. Tahlilchi tomonidan assotsiatsiyalarni tinglash shunga o'xshash yordamida sodir bo'ladi aqliy jarayon- erkin suzuvchi diqqat, analitik bemorning xabarlarini kuzatib, ba'zan tushdagi kabi – bemorning vaziyatiga javoban o'z assotsiatsiyasini payqaydi (qarshi o'tkazish reaktsiyalari, ya'ni bemorning ko'chishiga reaktsiyalar).

Ushbu ta'limotning asosi xulq-atvor modeli o'z tabiatida shaxsning chuqurligida yashiringan ongsiz motivlarga ega degan taxminga asoslanadi. O'tgan asrning o'rtalarini psixologiya fanidagi inqilob sifatida tavsiflash mumkin, chunki dunyo ichki psixologik taranglikni ko'rib chiqishga imkon beradigan usullar bilan taqdim etilgan. 

• Ushbu ta'limotning asosi xulq-atvor modeli o'z tabiatida shaxsning chuqurligida yashiringan ongsiz motivlarga ega degan taxminga asoslanadi. O'tgan asrning o'rtalarini psixologiya fanidagi inqilob sifatida tavsiflash mumkin, chunki dunyo ichki psixologik taranglikni ko'rib chiqishga imkon beradigan usullar bilan taqdim etilgan. 

Psixoanaliz nimani o’rganadi?
Psixoanalitik usul
Psixoanaliz – bu ongsiz va ongli sohalarning o'zaro ta'sirini o'rganadigan soha.
Analitik seanslar odatda 45-50 daqiqa davom etadi. Shartlar bo'yicha barcha kelishuvlar (jadval, tashriflar chastotasi, sessiya uchun to'lovlar) tahlilning boshidanoq muhokama qilinadi va bemor uchun ham, tahlilchi uchun ham majburiydir.Tahlilning tugash vaqtini oldindan aytish qiyin - o'rtacha , klassik tahlil qilish uchun uch yildan besh yilgacha kutish mumkin. Shu bilan birga, bemor va tahlilchi istalgan vaqtda tahlilni to'xtatish yoki tugatish to'g'risida qaror qabul qilishlari mumkin.

Psixoanalizning muhim jihati bemorning davolanishga chidamliligidir. Qarshilikning tabiati va intensivligiga ko'ra, terapevt bemor qaysi ongsiz to'qnashuvlarni ong ostiga ko'proq kiritishni xohlashini tushunishi mumkin. Bemorning to'liq ochilishi uchun u o'z psixoterapevtiga ishonishi kerak, ular o'rtasida ma'naviy aloqa o'rnatilishi kerak. Shifokor va bemor o'rtasidagi bog'liqlik nizolar tan olingandan va hal qilingandan so'ng kamayadi – keyin bemor ular bilan yolg'iz qoladi.

Zigmund Freyd (asl ismi Sigismund Schlomo Freud (6-may 1856 23-sentabr 1939), avstriyalik nevrolog va ruhshunos boʻlib, psixotahlilga asos solgan. Freyd odam tabiati zamirida jinsiy ehtiyoj yotadi, degan fikrni oʻrtaga tashlagan. U freydizm asoschisi. 1902-yildan Vena universiteti professor, 1938-yildan Angliyada. F.ning dastlabki tadqiqotlari bosh miya fiziologiyasi va anatomiyasiga bagʻishlangan. 19-asrning 80-yillarida nevrozlar muammosiga, 90-yillarning oʻrtasidan boshlab esa ruhiy taxlil (psixoanaliz) asosida nevrozlarni davolash usuliga eʼtiborini qaratdi. Individning psixoseksual rivojlanishi nazariyasini takomillashtirdi, feʼl-atvorning shakllanishi va uning patologiyasida bolalik davri kechinmalarini asosiy oʻringa qoʻydi. Psixoanaliz qoidalarini insoniyat madaniyatining turli sohalari — mifologiya, folklor, badiiy ijod, din va boshqalarga joriy kildi. F.ning baʼzi fikrlarini neofreydizm inkor etadi.

Freydning fikricha, inson shaxsiyati uchta tarkibiy qismdan iborat. Ular «Super-I», «Men» va «Bu» nomlarini oldilar. «Bu» - turli xil tortishish ob'ektlari yashiringan shaxsning ongsiz qismi. “Men” “U”ning davomi bo‘lib, tashqi kuchlar ta’sirida vujudga keladi. «Men» eng murakkab mexanizmlardan biri bo'lib, uning funksionalligi ham ongli, ham ongsiz darajalarni qamrab oladi. Bundan kelib chiqib, “men” psixikani tashqi ta’sirlardan himoya qiluvchi vositalardan biri ekanligi kelib chiqadi.

Bugungi kunga kelib, psixoanaliz metodologiyasi bir-birini to'ldiruvchi va o'zaro bog'liq bo'lgan uchta asosiy sohani o'z ichiga oladi:
Psixoanalizning amaliy shakli- umumiy madaniy omillarni aniqlash va o'rganish uchun foydalaniladi, ular yordamida muayyan ijtimoiy masalalar hal qilinadi.
Psixoanalizning klinik shakli- nevropsik patologiyalarning paydo bo'lishiga olib keladigan ichki nizolarga duch kelgan odamlarga terapevtik yordam ko'rsatish usuli.
Psixoanalitik g'oyalar- haqiqiy tuzatish usullarini qurish uchun o'ziga xos asos bo'lgan.