Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

Shperrung (nem.)
– fikrlarning ―tiqilib qolishi‖, fikrning uzilib qolishi, 
bunda tо‗satdan bо‗shliq, jim bо‗lib qolish sifatida Bemor tomonidan qabul 
qilinadi. Shperrung va mentizm shizofreniya va shizotipik buzlishlarga kо‗proq 
xarakterlidir. 
Ma‟nosiga kо„ra fikrlashning buzilishi 
Ularga affektiv fikrlash, egosentrik fikrlash, paranoid, obsessiv va о‗ta 
qimmatli g‗oyalar kiradi. 
Affektiv yoki emosional bо„ lgan fikrlash
emosional bо‗ lgan tasavvurni 
atrofdagilardan fikrlashni yuqori bog‗liqligi, fikrlashning tez reaksiyasi va undan 
ajratib bо‗lmaydigan turli, kо‗p hollarda e‘tiborsiz stimul (affektiv doimiy 
bо‗lmagan) emosional jarayonlar fikrlashga aylanishi bilan xarakterlanadi. 
Affektiv fikrlash kayfiyatning buzilishidan jabr chekuvchi Bemorlar uchun 
xarakterli (depressiv yoki maniakal fikrlash). Affektiv fikrlashda mulohaza va 
tasavvur tizimining tо‗laligicha etakchi kayfiyat bо‗lib aniqlanadi. 
Egosentrik fikrlash
– bunda fikrlash tipi narsistik ideallarda, shu jumladan 
о‗z shaxsiyatiga foydali yoki zararli hamma mulohaza va kо‗rinishlarda fiksasiya 
qilingan. Qolganlari, shu jumladan ijtimoiy kо‗rinishlar qayd etiladi. Bunday 
fikrlash tipi kо‗pincha shaxsiyatning buzilishili insonlarda shakllanadi, shu 
jumladan alkogolizm va narkomaniyalarda ham. Shu vaqtning о‗zida bola 
yoshidagilar uchun egosentrik shakllar normativ bо‗lishi mumkin. 
Paranoid fikrlash
– bu fikrlash tipi asosida vasvasa g‗oyasi yotadi, ular 
shubhalanish, ishonmaslik, regidlik bilan hamohangdir. Vasvasa g‗oyasi – hato 
hulosa chiqarish, kasallik asosida yuzaga keladi va korreksiyaga berilmaydi. 
Vasvasalar birlamchi bо‗lishi mumkin, о‗ziga xos, bemorning о‗zigagina 
tushunarli bо‗lgan mantiqning shakllanishi natijasida yuzaga keladi, yoki 
ikkilamchi, kayfiyatning о‗zgarishi, kо‗tarilgan yoki tushgan, gallyusinasiyalarga 
bog‗liq bо‗ladi. Vasvasa g‗oyasidan tashqari paranoid fikrlash strukturasiga 
vasvasaga о‗xshash fantaziya ham kiradi, u kо‗proq bolalarda uchraydi.