Психотороп воситалар



Download 258,5 Kb.
bet1/4
Sana20.04.2022
Hajmi258,5 Kb.
#565769
  1   2   3   4
Bog'liq
psixotrop vositalar-2014

  • Психотороп воситалар
  • Ушбу грух воситалари МНС функцияларининг бузили-шида юзага чикадиган рухий бузилишга ижобий таъсир этадилар.Улар соматик хасталикларни даволашда хам кенг кулланилади ва уларнинг куйидаги грухлари мавжуд:
  • 1.Нейролептиклар
  • 2.Анксиолтиклар
  • 3.Седатив воситалар
  • 4.Маняни даволаш воситалари
  • 5.Антидепрессантлар
  • 6.Ноотроп воситалар
  • 7.Психостимуляторлар
  • 8.Аналептиклар
  • Нейролептиклар – бу антипсихотик дори воситалари бўлиб асосан психозларда қўлланади. Улар катта транквилизаторлар деб ҳам аталади. Маълумки, 1952 йилда Делей ва Деникер биринчи бор аминазинни шизофренияда қўллашган. Унинг таъсири биринчи марта берилгандаёқ юзага чиқа бошлади.
  • Нейролептикларнинг таъсир механизми:
  • Лимбик системадаги дофаминергик рецепторларни сусай-тиради;
  • Ретикуляр формацияни фаоллаштирувчи таъсирини сусай-тиради;
  • Марказий нерв системасидаги дофаминергик рецепторлар-ни блоклайди;
  • Марказий нерв системасидаги адренергик рецепторларни блоклайди;
  • Медиаторлар ва моддалар алмашинувига таъсир этади;
  • Паркинсонизм белгиларини келтириб чиқаради;
  • Нейролептикларнинг фармакологик таъсири:
  • Антипсихотик таъсир, яъни алахсираш, галлюцинация ва бошқаларни йўқотади;
  • Тинчлантирувчи таъсир қилади (вахимани, безовта-ликни камайтиради);
  • Скелет мушаклари таранглигини, ҳаракат фаоллигини пасайтиради.
  • Гипотермияни чақиради;
  • Қайт қилишга қарши таъсир кўрсатади;
  • Марказий нерв системаси фаолиятини сусайтирувчи воситалар билан қўшиб ишлатилганда (ухлатувчилар, наркоз чақирувчи воситалар, аналгетиклар) уларнинг таъсирини кучайтиради.
  • Нейролептаналъгезияда ишлатилади.
  • Нейролептиклар кимёвий тузилиши бўйича қуйидаги гуруҳларга бўлинади.
  • 1.”Типик” антипсихотик воситалар:
  • Фенотиазин унумлари аминазин,
  • трифтазин, фторфеназин
  • Тиоксантен унумлари хлорпротексин
  • Бутерофенон унумлари галоперидол,
  • дроперидол
  • 2.”Атипик” антипсихотик воситалар:
  • Бензамидлар сульпирид
  • Дибензодиазепин унумлари клозапин
  • Аминазин
  • Кенг таъсир спектрига эга:
  • антипсихотик, седатив, гипнотик, марказий миоре-лаксантлик, гипотермик, кайт килишга карши, наркотик,ухлатувчи,наркотик анальгетиклар таъсири-ни кучайтириш, периферик альфа адреноблокаторлик,
  • антиаритмик, М-холиноблокаторлик, махаллий анесте-зияловчи, спазмолитик, антигистамин таъсирга эга. Аминазин энтерал ва парентерал кулланади 6 с таъсир этади.Куп кисми жигарда парчаланади,унга куникиш ривож-ланади
  • Этаперазин
  • Антипсихотик таъсири буйича аминазиндан устун. Миорелаксантлик таъсирга эга. МНСга сусайтирувчи моддалар таъсирини камрок кучайтиради, гипотер-мик, адренолитик, холиноблокаторлик, спазмолитик таъсири аминазиникидан 2 марта камрок. Аминазин таъсир этмайдиган беморларда яхши самара беради.
  • Трифтазин
  • Танлаб таъсир этувчи аминазиндан анча кучли антипси-хотик восита. Кучсиз адренолитик. Антигистамин, спаз-молитик ва тришишга карши таъсири йук. Трифтазинни куллаганда харакат танглиги, умумий холсизлик, карахт-лик ривожланмайди, аксинча беморларни атроф мухитга
  • кизикишлари,мехнатга муносабатлари,харакатчанлик-лари ортади,чунки мутадил кувватловчи таъсирга эга. Аминазинга нисбатан камрок нохуш таъсиротлар чаки-ради.
  • Фторфеназин
  • Кучли нейролептик. МНСдаги дофамин рецепторлари-ни, адренорецепторларга нисбатан кучли камаллайди. Кучли антипсихотик таъсири, мўтадил фаоллаштирувчи таъсир билан мужассамлашган. Седатив таъсири факат катта дозаларда юзага келади. Трифтазинга нисбатан самарадорлиги сустрок.Тез-тез экстрапирамид узгариш-ларга олиб келади. Тришиш хам булиши мумкин.
  • Фенотиазин унумларининг нохуш таъсирлари
  • Умумий холсизлик, уйкусираш, бефарклик, огиз куриши, гипотония, ортостатик коллапс, паркинсонизм, гипер-билирубинемия, лейкопения, агранулацитоз, фотосен-себилизация, терида доглар хосил булиши, давомли кулланганда депрессия. Тери ва шиллик кавтларни яллигланиши.
  • Хлорпротексин
  • Кучли седатив ва антипсихотик таъсирга эга. Аналгетик ва ухлатуви воситалар таъсирини кучайтиради. Кучли холинолитик, муътадил адренолитик ва кучсиз три-шишга карши таъсирга эга. Хлорпротексиннинг неролептик таъсири антидепрессив таъсир билан мужассамланган. Камдан кам холларда экстрапирамид узгаришлар чакиради. Нохуш таъсири кам.Беморлар ях-
  • ши кабул киладилар.
  • Галоперидол
  • Хозирги замон энг кучли нейролептик намоёндаси. Седатив таъсирга эга.Ухлатувчи,наркотиканалгетиклар таъсирини кучайтиради.МНС да алфа адрено рецептор-ларни ва айникса дофамин рецепторларни блоклайди. Холинолитик таъсири йук. Кучсиз периферик адрено-литик,кон босимини туширмайди. Тез-тез экстрапи-рамид узгаришлар чакиради. Бошка нейпрлептиклар фойда бер маганда хам яхши натижа курсатади. Аминазиндан фарк килиб бефарклик ,бехоллик чакирмайди, балки фаоллаштирувчи таъсир этади. Таъсири тез бошланади ва 3 кунча сакланади. Организмдан секин ажралади.
  • Дроперидол
  • Тез ва кучли,лекин киска муддатли (2-3 с) таъсирга эга. Наркотик аналгетиклар, ухлатувчи ва миорелаксантлар таъсирини кучайтиради. Карахтлик, кайд килишга кар-ши, α-адренолитик,марказий дофамин рецепторларини камалловчи хоссага эга.Холинолитик таъсири йук. Гипо-тензив ва антиаритмик таъсири бор. Асосан нейролептанал-гезия учун кулланилади. (Таламонал дроперидол ва фентанилдан иборат препарат)
  • Сульпирид
  • Д2 - дофамин рецепторларини танлаб камаллайди. Муътадил нейролептик, антидепрессант ва антисеро-тонин таъсирига эга. Седатив ва тришишга карши таъси-ри йук. Аналгетик,ухлатувчи воситалар таъсирини кучайтирмайди. Экстрапирамид узгаришлар чакир-майди. Кон босимини мўтадил туширади. МИТдан ёмон сурилади.Т1/2 5-10 с. Беморлар яхши кабул киладилар. Баъзан уйкуни бузилиши, диспепсия, гине-комастияни ривожлантиради.
  • Клозапин
  • Кучли нейролептик,антипсихотик таъсири седатив ва миорелаксантлик хоссаси билан уйгунлашган. Экстра-пирамид узгаришларни кам чакиради. Аналгетик ва ухлатувчи воситалар таъсирини кучайтиради. Кучли холинолитик ва периферик α-адренолитик таъсирга эга. Пресинаптик мембранадан дофамин ажралишини камайтиради. Кучли умумий сусайтирувчи таъсири йук, лекин уйкусираш,эс-хушни хиралашиши, мушаклар хол-сизлиги, ортостатик гипотензия, тахикардия, огиз куриши каби нохуш таъсирларни ривожлантиради. Жиддий асорати бу агранулоцитоз.
  • Неролептикларни куллашга курсатмалар
  • Психозлар, айникса кучли тажавузкорлик. кузголиш, алахлаш ва галюцинация билан кечадиган рухий хасталикларда. Дориларга карамлиликни даволашда (морфи низм,алкоголизм). Кайт килиш ва хичок тутишини тухташ учун Анестезио-логияда сунъий гибернация, наркотик, аналгетиклар таъсирини кучайтириш учун.
  • Анксиолитиклар
  • Анксиолитикларнинг асосий хоссалари бу хаяжон, қўрқув, безовталаниш, тажавузкорлик, тез жахл чикиш кабиларни бартараф этишдир. Улар таъсирида тинч-ланиш,босиклик, бефарклик, камхаракатлик ривожла-нади. Психозларда улар самарадорсиз. Бензодиазепин унумлари анксолитик сифатида энг куп кулланила-дилар. Т ранквлизаторларнинг таъсир механизми уларнинг таламус, гипоталамус, лимбик системага сусайтирувчи таъси ри ва бош миядаги бензодиазепин рецепторлари билан боғланишига боғлиқдир. МНС даги бензодиазепин рецепторлар таъсирлантирилганда ГАМК ергик рецепторлар фаоллашади ва натижада МНС да нейронлараро импулсларнинг ўтиш тезлиги камаяди.
  • Транквлизаторлар қуйидаги таъсир хусусиятларига эга:
  • а) тинчлантирувчи таъсир, яъни қўрқув, вахима, жиззакиликни йўқотади;
  • б) ҳаракат фаоллигини сусайтиради;
  • в) талвасага қарши таъсир қилади;
  • г) седатив таъсир кўрсатиб, уйқу келтиради ва идора қилади;
  • д) марказий нерв системаси фаолиятини сусайтирувчи моддалар билан қўшиб ишлатилганда ҳам уйқу келтиради;
  • е) нейролептиклар, анальгетиклар ва уйқу келтирувчи моддаларнинг таъсирини кучайтиради ва узайтиради;
  • Транквлизаторлар нейролептиклардан қуйидагилар билан фарқланади.
  • Кучли руҳий ҳолатларда антипсихотик таъсир кўрсатмайди, асосан неврозларда қўлланади.
  • Вегетатив иннервацияга таъсир этмайди.
  • Тутқаноққа қарши таъсир қуввати кучли.
  • Паркинсонизм синдромини келтириб чиқармайди.
  • Анксиолитикларнинг таъснифи
  • 1.Бензодиазепин рецепторлари агонистлари киска таъсирли ( Т1/2< 6 с) мидозалам ўртача таъсирили (Т1/2< 6-24 с) нозепам,
  • лоразепам, алпразолам
  • давомли таъсирли ( Т1/2< 24-48 c) феназепам
  • диазепам, хлозепид
  • 2.Серотонин рецепторларининг агонистлари
  • буспирон
  • 3.Хар-хил тузилишга эга брикмалар
  • амизил, мепротан, триоксазин
  • Мидазолам
  • Тез ва киска таъсирли анксиолитик. Тез ривожланувчи ва кучли седатив,миорелаксантлик ва тришишга карши таъсирга эга. МИТдан яхши сурилади, тез парчаланади, кам захар. Парентерал кулланганда кучсиз амнезия ривожланади.Реанимация анжомлари булмаган шароит-да парентерал куллаш м-м эмас. Курсатмалар преме-дикация, криш ва комбинациялан наркоз учун. Хомиладор, эмизувчи ёлларда,кексаларда, сурункали упка, буйрак ва жигар етишмовчилигида куллаш мумкин эмас. Нохуш таъсири: кон босимини тушиши, тахикардия, апное, нафас бузилиши. Давомли кулланса абстененция син-ми ривожланади.
  • ХЛОЗЕПИД
  • элениум, либриум, ноптон-бензодиазипин унум-лари ичида биринчи булиб кулланилган транквилизатор.
  • МНСга тинчлантирувчи таъсир курсатади, мушакларни бушаштиради, тиришишни даф этади. Ухлатувчи, анальгетикларнинг таъсирини кучайтиради. Мутадил уйку чакиради. Невротик холатларда курув, хаяжон, бетокатлик, тарангликни сусайтиради.антипсихотик таъсирга эга эмас. Катта дозалардаги психоматор кузгалишни камайтиради. МИТдан тез сурилади. Т.1\2=8-10 соат. Плацентар барьердан утади, буйрак оркали ажралади.
  • Седуксен
  • (сибазон) анксиолитиклиги, мушакларни бўшаштири-ши жиҳатидан хлозепиддан устунроқ. Бензодиазе-пинлар ичида ёғда яхши эриши туфайли мия тўқималарида кўпроқ микдорда аниқланади. Бу моддага психик тобелик пайдо бўлиши мумкин, даволаш 2 ойдан ошмаслиги, такрорий даволашни 3 ҳафтадан кейин бошлаш керак. Психомотор қўзгалишларда, кучли қўрқувда му-шаклар орасига, эпилептоген статусда веналарга юборилади.

КУЛЛАНИЛИШИ:

  • КУЛЛАНИЛИШИ:
  • невротик холатлар, уйкусизлик, мигрень, климак-терик узгаришларда, беморларни операцияга тайёрлашда, харакатни бузилишларида, миозит-ларда, артрит, ва шу каби мушакларнинг тарангланиши билан кечади хасталикларда, экзема ва кичишиши билан кечадиган дерматитларда, тутканок хасталигида, абстененция синдромини даф этишда (наркомания, алкоголизм). Титразепам, ва фенозепам куллаш мумкин булмаган холларда ишлатилмайди.

НОЗЕПАМ.

  • НОЗЕПАМ.
  • Кимиёвий тузилиши ва фармакологик хоссалари буйича хлозепид ва сибазонга ухшаш лекин юмшокрок таъсир этади, захарлилиги пастрок, миорелаксантлик ва тиришишга карши таъсири суст. Хлозепид ва сибазонга нисбатан беморлар яхши кабул киладилар. Бошка бензодиазепин хосилалари каби кулланилади, эхтиёт шартлари ҳам уларникидай.

МЕЗАПАМ.

  • МЕЗАПАМ.
  • Бу препаратнинг тинчлантирувчи таъсири баъзи фаоллаштирувчи хоссаси билан мужассамлашган.
  • Мезапам “кундузги” транквилизатор хисобланади, чунки мехнат кобилиятини камрок бузади. Наркотик, анальгетик ва ухлатувчи воситалар таъсирини кучайтиради. Миорелаксантлик ва ухлатувчилик хоссаси суст булганлигидан кувватсизланган беморлар, кария ва болаларда куллаш мумкин.

НОХУШ ТАЪСИРЛАРИ:

  • НОХУШ ТАЪСИРЛАРИ:
  • бош айланиш, кабзият, аккомадациянинг бузилиши, тахикардия, айрим холларда уйкусираш кузатилади. Транспорт хайдовчилари, операторларда кулланил-ганда эхтиёт булиш керак.

АМИЗИЛ.

  • АМИЗИЛ.
  • дифенилметан хосиласи. Марказий М-холинолитиклар гурухига киради. Куп киррали фармакологик таъсирга эга: мутадил спазмолитик, гистаминга ва серотонинга карши, махаллий анестетик хоссаси бор. Амизилнинг МНСга таъсири агтихолинэстераз моддаларининг ва холиноми-метик-ларнинг захарли ва тиришиш чакирувчи хусусиятларини камайтиришда тинчлантир-увчи, ва аналгетик воситаларнинг таъсирини кучай-тиришда намоён булади. Йутални колдиради. Адашган нервни камал килади. (корачигни кенгайтиради, тахикардия, силлик мушаклар бушашади…).

ТРИОКСАЗИН .

  • ТРИОКСАЗИН .
  • Кичик транквилизатор. Мутадил тинчлантирувчи таъсири фаоллаштирувчи хоссаси билан мужассам-лигидан беморларда кайфиятни кутариши (яхши-ланиши) билан кечади. Бунда уйкусираш ва интелектуал сустлик ривожланмайди. Мушак-ларни бушашиши кузатилмайди. Амбулатор куллаш мумкин.

МЕПРОТАН

  • МЕПРОТАН
  • пропанидиолнинг кардамин эфири булиб, кичик транквилизаторлар (ансиолитикларнинг) энг биринчиси хисобланади. Марказий миорелаксантлик, МНС тинчлантирувчи хамда ухлатувчи ва огриксизлантирувчи воситаларнинг таъсирини кучайтиради. Тиришни бартараф этади. вегетатив нерв системасини, юрак-кон-томир системасига, нафас аъзоларига ва силлик мушакларга таъсир курсатмайди. Тана хароратини бироз пасайтиради.

Download 258,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish