«психология ва социология» кафедраси

Расм 7. Мавжуд файлларни очиш амали. 
Расм 8. Мавжуд файлларни очиш. Каталогдан файлни очиш. 
SPSS дастури ѐрдамида шакллантирилган файл доимо *.sav 
кенгайтмага эга бўлади. Бу файлни очиш учун диалог ойнасида унинг тўлиқ 
йўлини кўрсатиш керак бўлади. Агар Сиз очмоқчи бўлган файлингиз бошқа 
редакторда (Excel, Word) тайѐрланган бўлса унинг кенгайтмасини кўрсатиш 
лозим бўлади. 
Юқоридаги ишларни амалга ошириш натижада маълумотларни 
таҳрирлаш ойнасида таҳлил қилиниши лозим маълумотлар базаси очилади. 
Маълумотларни таҳрирлаш ойнаси қуйидаги кўринишга эга бўлиб 
қолади (
Расм 9
).

---

24 
Дастур билан ишлашда унинг пастки чап бурчагида жойлашган 
«Данные» ва «Переменные» тугмачаларига эътибор бериш лозим. 
«Данные» бўлимида маълумотларни SPSS дастурига киритиш амалга 
оширилади. Қуйидаги расмда киритилган маълумотлар акс эттирилган. 
Расм 9. Маълумотларни таҳрирлаш ойнаси. Данные бўлими фаоллаштирилган 
кўриниши. 
Расмда кўриниб турганидек, маълумотларни таҳрирлаш ойнасининг 
қаторлари текширилувчи ва унинг маълумотларидан иборат (бизнинг 
мисолимизда текширилувчиларнинг номи ўрнига уларнинг тартиб рақами 
кўрсатилган). Ҳар бир қатор (текширилувчи) SPSS дастурида кузатиш 
(наблюдение) деб юритилади. Расмда 13 текширилувчининг маълумоти, 
яъни 13 та кузатиш кўриниб турибди (
Расм 9
).
Маълумотларни 
таҳрирлаш 
ойнасининг 
устунлари 
эса 
текширилувчининг демографик маълумотлари (жинси, ѐши, касби ва ҳ.к.), 
ўтказилган тест ѐки анкетанинг натижаларидан иборат. Бу маълумотлар

---

25 
ўзгарувчилар, таҳлил қилинувчи параметрлар деб юритилади. 
Текширилувчи билан ўтказилган тест ѐки анкета бўлимларининг натижалари 
алоҳида-алоҳида устунларга киритилади. 
Статистик таҳлил айнан ўзгарувчилар устида амалга оширилади – 
тестнинг бўлимлари билан текширилувчининг демографик маълумотлари, 
тестнинг бўлимларининг орасидаги ўзаро боғланишлар, агар базага бир қанча 
тест натижалари киритилган бўлса улар орасидаги статистик боғлиқликлар 
аниқланади (шунинг учун ҳам улар ўзгарувчилар деб юритилади). 
Бизнинг мисолимизда текширилувчининг жинси, синфи, танлаган ўқув 
юрти (ОТМ), қизиқишлари, тестлардан олган натижалари ва баҳолари 
киритилган (