Психология соҳасида мукаммал дарсликлар ёзила бошлаган даврга сал кам 160 йил бўлди. Шу давр ичида жуда кўплаб илмий тадқиқот натижаларини ўз ичига олган монографиялар, дарсликлар, қўлланмалар ёзилди

Психологиянинг бошқа фанлар билан алоқаси

Бироқ айрим тармоқлардаги психолог мутахассиснинг бажарадиган ишлари ва мавқеида тафовутлар ва фарқлар мавжуд. Ўзбекицонда ҳам муцақиллик йилларида инсон омилига берилаётган эътибор туфайли психология фани ўз ютуқларини халқ ҳўжалигининг деярли барча тармоқларига жорий этиш имконияти туғилди. Шу боис ҳам бугунги кунда мактаб психологи, саломатлик психологи тайёрлаш, реклама ва маркетинг соҳаси, бошқарув ва ишлаб чиқаришни ташкил этиш борасида фаннинг амалиётга аралашуви жараёни тезлашди. Олий ўкув юртларида тайёрланаётган психолог кадрларнинг асосий сифат белгиси ҳам уларнинг амалиётда ўз билимларини тадбиқ эта олиш малакаси билан аниқланмоқда. Демак, ХХ аср психологияси ўзининг тадбиқий характери билан ажралиб туради ва унинг тармоқлари ривожи ва самарадорлиги илмий ва назарий билимларнинг нечоғли халқ ҳўжалигининг турли тармоқларига жорий этилиши билан изоҳланади.
Қуйида бизнинг шароитимизда ривож топаётган ва амалий тус касб этаётган психология тармоқларининг қисқача тавсифларини келтирдик:
умумий психология – психологиянинг барча масалаларининг ўзига хос жиҳатларини ўрганадиган махсус соҳаси;
педагогик психология – кишига таълим ва тарбия беришни психологик қонуниятларини ўрганишни ўз предмети деб билади;
ёш даврлари психологияси – турли ёшдаги одамларнинг туғилгандан то умрининг охиригача психик ривожланиш жараёнини, шахснинг шаклланиши ва ўзаро муносабатлари қонуниятларини ўрганади;
ижтимоий психология – одамларнинг жамиятдаги биргаликдаги иш фаолиятлари натижасида уларда ҳосил бўладиган тасаввурлар, фикрлар, эътиқодлар, ҳиссий кечинмалар ва хулқ-атворларини ўрганади;
меҳнат психологияси – киши меҳнат фаолияти психологик хусусиятларини, меҳнатни илмий асосда ташкил этишнинг психологик жиҳатларини ўрганади;
инженерлик психологияси – автоматлаштирилган бошқарув сицемалари операторнинг фаолиятини, одам-техника ўртасида функсияларни тақсимлаш ва мувофиқлаштиришнинг хусусиятларини ўрганади;
юридик психология – ҳуқуқ сицемасининг амал қилиши билан боғлиқ масалаларнинг психологик асосларини ўрганади;
ҳарбий психология – кишининг ҳарбий ҳаракатлар шароитида намоён бўладиган хулқ-атворини, бошлиқлар билан ижро этувчилар ўртасидаги муносабатларнинг психологик жиҳатларини ўрганади;
савдо психологияси – жамиятда тижоратнинг психологик шароитлари, эҳтиёжнинг индивидуал, ёшга оид, жинсга оид хусусиятларини, харидорга хизмат кўрсатишнинг психологик омилларини аниқлайди, модалар психологияси каби масалаларини кўради;
тиббиёт психологияси – шифокор фаолияти психологиясини, бемор хулқ-атворининг психологик жиҳатларини ўрганади;
иқтисодий психология – турли вазиятларда ишлаб чиқариш муносабатларига киришиш орқали хўжалик юритишни мақсад қилган шахслар, яхлит гуруҳ, жамоаларнинг иқтисодий тафаккури ҳамда иқтисодий хулқ-атворига алоқадор умумий қонуниятлар ва хатти-ҳаракат механизмларини, ишлаб чиқариш муносабатларининг ҳар бир хўжалик субекти онгида акс этишини ўрганади.
Шунингдек психологияда этнопсихология, оилавий ҳаёт психологияси, бошқарув психологияси, шахс психологияси, раҳбар психологияси, психодиагноцика ва бошқа кўплаб соҳалари мавжуд бўлиб, улар бевосита ишлаб чиқаришдан тушаётган талаб ва таклифга мос тарзда ривожланмоқда.