Психология мутахассислиги учун ўқув қўлланма



Download 1,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/55
Sana30.05.2022
Hajmi1,69 Mb.
#620827
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   55
Bog'liq
66-UMUMIY-PSIXOLOGIYA-II-kitob-Toshkent-2002-oquv-qollanma-E.-Goziev

6.5. Тери сезгилари 
Тери сезгилари таркиби туйиш ва ҳарорат турларидан иборат 
бўлиб, уларнинг бундай номланишининг бош омили – бу 
рецепторларнинг тери ва организмнинг ташқи шиллиқ пардаларида 
жойлашганлигидир.
Туйиш сезгилари икки хил ахборотни қабул қилиш имкониятига 
эга бўлиб, уларнинг биринчиси тегиш ва тарқалишни туйиш сезгилар, 
иккинчиси эса силлиқ ёки ғидир-будурни туйиш билан тавсифланади. 
Одатда тана аъзосига нараларнинг тегишини сезиш ташқи қўзғалиш 
кучайганда сиқиқни сезишга айланади, у янада кучайганда сиқиқ 
оғриқ сезгисига айланади.
Туйиш сезгилари органи – теридаги ва ташқи шиллиқ 
пардалардаги туйиш таначалари деб номланувчи таначалардан 
иборатдир. Таначаларнинг ичида, қисман ташқарисида (эпителийда) 
туйиш нервининг чекка тармоқлари мавжуд, улар терида ва шиллиқ 
пардаларда бир текис тақсимланган. Улар бармоқларнинг учларида, 
тил учида, лабда зич жойлашган, худди шу боисдан сезгирлик 
даражаси бошқалардан юксакроқдир. +айси ерда таначалар сийрак 
бўлса, демак у жойларда сезиш кўрсаткичи шунчалик пастдир.
Психологияда туйиш таначалари ва сезувчи нервнинг чекка 
тармоқлари зичлиги эстезиометр асбоби ёрдами билан ўлчанади. 
Асбоб кериладиган икки оёқли циркулдан ташкил топган бўлиб, 
унинг ўзагидаги даражалар оёқларнинг учлари ўртасидаги масофани 
ўлчайди.
Туйишнинг аниқлик даражалари: а) бармоқ учларида 1 мм-2 
ммгача, б) қўл кафтида 10 мм, в) орқада 60-70 мм масофа бир йўла 
икки оёқча тегаётганлигини сезиш мумкин (масофа камайса, 
сезгирлик пасаяди).
Туйиш сезгиларининг маркази бош мия пўстининг орқадаги 
марказий пуштасида жойлашган деб тахмин қилинади.
Туйиш сезгиларининг ташқи, яъни физик сабаби – бу бирон-бир 
нарсаларнинг терига бевосита тегишидир.
Ҳарорат сезгилари иссиқ ёки совуқни сезиш билан 
тавсифланади. Махсус таначаларнинг ичида иссиқни ёки совуқни 
сезувчи нервларнинг чекка тармоқлари жойлашган бўлади.
Уларнинг ташқа сабаби – бирон-бир ҳароратга эга бўлган 
қаттиқ, суюқ ва газсимон жисмларнинг танага тегиб туришидир. 
Иссиқни ёки совуқни фарқлаш қўзғатувчи ҳарорати билан бадан 


105 
ҳарорати ўртасидаги нисбат билан белгиланади. Масалан, 
қўзғатувчининг ҳарорати бадан ҳароратидан паст бўлса – совуқни, 
агарда юқори бўлса – иссиқни сезамиз, ҳис қиламиз.

Download 1,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   55




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish