62
№ Буюм
Синалувчининг
жавоби
1-босқич
2-босқич
3-боскич
1.
2.
3.
Синалувчи аудиторияга ўгирилиб туриб кўзини юмади. Қўлларини
астга каратиб олдинга узатади ва юзини ён томонга буради.
Тажрибанинг
1-босқичи:
ўқитувчи
буюмларни
аудиторияда
ўтирганларнинғ ҳаммасига (синалувчидан ташқари) кўрсатади. Сўнгра
эксперимент учун танлаб олинган буюмлар синалувчининг кафти орқасига
кетма-кет қўйилиб, хар гал иима қўйилгани тўғрисида сўраб борилади.
Тажрибанинг 2-босқичи хам тажрибанинг биринчи босқичидагидек
давом эттирилади, аммо буюомлар кафт устига қўйилади. (Бунда
экспериментатор синалувчининг қўл билан бирон ҳаракат қилишига йўл
кўймайи.).
Тажрибанинг
2-босқичи
ҳам
тажрибанинг
биринчисидагидек
бажарилади, энди талаба буюмни пайпаслаб (силаб) кўришига
ижозат
берилади. Тажрибанинг бу босқичини амалга оширишдан олдин котиба-
талаба ишга киришади - синалувчининг
биринчи ва иккинчи тажриба
босқичларидаги берган жавобларини ўқиб беради.
Тажрибалар натижалари асосида қуйидагича хулоса чиқарилади.
1.
Бизнинг сезувчи аъзоларимизга нарсаларнинг таъсири натижасида
сезги ва идрок хосил бўлади.
2.
Сезгиларда нарсаларнингайрим жиҳатлари ва сифатлари акс этади.
3.
Идрок - борлиқни бизнинг онгимизда
бир бутун буюм шаклида акс
этишидан иборатдир.
4.
Идрокни сезгилар йиғиндиси деб бўлмайди. Идрокда нарсаларнинг
сифаглари орасидаги фарқлар, у билан муомала, шахснинг ўтмиш
тажрибаси ҳамда нарсаларнинг контури катта роль ўйнайди.
Топшириқ 2.
Нарса контурининг тактиль ва кўриш идроклари учун аҳамияти.
Тажрибани ўтказиш учун қуйидагилар керак бўлади:
а)
темир ёки қаттиқ картондан ўткир ва ўтмас қиррали қилиб
ясалган бир неча трафарет (... расмга қаранг);
б)
мазкур трафаретларнинг қалин қоғозга туширилган расмлари.
Тажриба 4-5 талаба иштирокида ўтказилади. Ҳар бир талаба билан
ўтказиладиган тажриба икки босқичдан иборат бўлади.
63
Тажрибанинг 1-босқичи: синалувчи қоғоз ва қалам қўйиб қўйилган
стол ёнига ўтиради. Қўлларини стоп тагига узатади. Унинг кўлига
тайёрланган трафарет берилади (у трафаретга карамаслиги керак). У
трафаретни аста пайпаслаб (силаб) кўради, холос.
Синовчи синалувчининг
қўлидан трафаретни қайтиб олади ва олдида турган қоғозга унинг шаклини
чизишини айтади. Расм чизиб бўлингач, уни олиб куйилади.
Тажрибанинг
2-босқичи.
Синалувчига
тажрибанинг
биринчи
босқичида чиздирилган расм - трафарет кўрсатилади. Бир минутдан сўнг
расмни олиб қўйиб, тоза қоғозга кўрсатилган фигуранинг расмини чизиб
бериш таклиф қилинади. Тажрибаиинг бориши қуйидаги баённомага қайд
этиб борилади.
Акс этиш
Хусу-
сияти
Тактиль-мотор сезгиларида акс
этиши
Кўриш
сезгиларида акс этиши
Расмнинг
хусусиияти
Синалувчи
хатти-
харакатининг
хусусияти
Расмнинг
хусусияти
Синалувчи хатти-
ҳаракатининг
хусусияти
1.
2.
Тажриба натижаси тахлил қилиниб, хулосалар чиқарилади.
1. Нарсаларнинг тактиль-мотор ва кўриб идрок қилишдаги асосий
вазифани улар контурларинингтўғри акс этиши ўйнайди.
2. Шу нарсаларни тактиль-мотор идрок қилишда
синалувчининг хатти-
ҳаракат ва қиликлари ҳам муҳим ўрин тутади.
3. Кўриш ва тери орқали билиш идроклари давомида синалувчиларнинг
индивидуал хусусиятлари кўриниб колади.
Do'stlaringiz bilan baham: