Психика — бу инсон руҳиятининг шундай ҳолати­ки, у ташқи оламни (ички руҳий оламни ҳам) онгли тарзда акс этишимизни, яъни билишимиз, англашимизни таъминлайди. Психологиянинг предмети

Спортчиларда психик ҳолатларда хиссиётнинг бузилишини қуйидагича объектив ва субъектив баҳолаш мумкин:
1. Эйфория – кайфиятнинг кўтарилиши ўз-ўзини назорат қила олмаслик, фикрлаш жараёнининг секинлашиши билан кечади.
1. Мория – ўта кўтаринки руҳий ҳолат, кучли ҳаяжонланиш.
2. Экстаз – ўзига ҳаддан ташқари баҳо бериши.
3. Дисфория – кайфиятнинг пасайиши ва норозичилик ҳолат.
4. Хавотирлик – хотиржамлик ва тинчликнинг йўқолиш ҳолати.
5. Воҳима(тревога) – бахтсизлик ҳодисасининг содир бўлишини кутишлик ҳолати.
6. Қўрқув (страх) – ишончсизлик кучайиб даҳшатга тушиб қолиш.
7. Апатия – бепарволик, ҳаётга қизиқишнинг йўқолиши.
8. Хиссиёт – эмоция – бу ташқи муҳитга, воқеа ҳодисаларга муносабат ва ундан келиб чиқадиган (бирор шахсда) ҳис ҳаяжонлардир. Инсоннинг ҳис туйғулари ижобий ва салбий бўлади. Ижобий туйғуларга шодлик, хурсандчилик, яхши кайфият киради.
9. Салбий туйғуларга – алам, хафалик, жаҳолат киради. Кайфият (настроение) бу шундай ҳолатки киши ўзининг туйғу ҳисларини бошқариб маълум даражада ушлаб туради.
10. Аффект – тўсатган пайдо бўлиб, спортчи ўзининг мовзанатини маълум муддатга йўқотиб қўяди. Бу ҳолат кишида учраса физиологик аффект ҳар хил касалликларда учраса патологик аффект дейилади. Физиологик аффект ҳолатида одамлар ўзларининг хатти ҳаракатларини бошқара биладилар ва содир этилган ишларининг ҳисобини бера оладилар. Патологик аффектда бемор жиноий жавобгарликка тортилмай мажбурий даволаш учун шифохонага юборилади.
Режа:
1. Ўқувчиларни спорт турига қабул қилишда психологик-педагогик ташхис методикалар ( тестлар, анкета сўровлари, муаммоли вазиятлар).
2. Айзенк сўровномаси.
3. Спортчини характер акцентуасиясини ўрганиш методикаси (О.Кон, ТС-1 шкаласи
Шахс типларига психологик тавсиф (геометрик шакллар асосида тест)
Психогеометрия –спортчи шахсини ўрганиш унинг хусусиятларини таҳлил қилишнинг қулай усулидир. А.Алексеев ва Л.А.Громоваларнинг фикрича бу методика:
1.Шахс типини тезкор аниқлайди.
2.Шахс хусусиятлари ва ҳатти ҳаракатининг ўзига хослигини тушунарли, аниқ изоҳлаб беради.
3.Типик ҳолатларда шахснинг ўзини тутиши бўйича ҳатти-ҳаракатлар тизими қандай бўлиши ҳақида маълумот беради. Психогеометрия усул сифатида Америкада шаклланган, унинг муаллифи раҳбар ходимларни ижтимоий – психологик тайёрлаш бўйича мутахассис Сюьзен Дилингер ҳисобланади. Бу методиканинг аниқлик даражаси 85% гача ташкил этади. (Сизга ҳавола этилган тест миллий шароитга мослаштирилган).