Protaminlar deyiladi. Qon oqsili — gemoglobinda

5. Gistoinlar unchalik kuchli asoslar emas, murakkab oqsillar tarkibida uchraydi.
6. Skleroprotinlar suvda, tuzlar, ishqorlar, kislotalar eritmalarida erimaydi, gidrolizga chidamli. Bularga hayvonlar tana a’zolarida muhim rol o‘ynaydigan bir qancha oqsillar kiradi. Teri, soch, tirnoq, shox tarkibiga kiruvchi kreatin, ipak tarkibiga kiruvchi fibroin va boshqalar skleroproteinlar vakilidir. Skleroproteinlar molekulasida oltingugurt ko‘p bo‘ladi.
Murakkab oqsillar — proteidlar tarkibidagi oqsilsiz moddalarining tabiatiga qarab, 4 ta gruppaga bo‘linadi:
1. Xromoproteidlar — bu oqsillar oqsil qismdan va biror xil bo‘yoq moddasidan iborat. Xromoproteidlar vakili gemoglobin — a’zolarda kislorod tashuvchi sifatida ishtirok etadi. U globin oqsili va bo‘yoq modda — gemdan iborat. Gem murakkab tuzilishga ega va uning tarkibida azot hamda temir
atomlari bo‘ladi.
2. Nukleoproteidlar gidrolizlanganda oddiy oqsilga (ayniqsa, gistonlarga yoki protaminlarga) va nuklein kislotalarga parchalanadi. Nuklein kislotalar, o‘z navbatida, gidrolizlanib uglevod, fosfat kislota va geterohalqali modda (purin hamda pirimidin)ga parchalanadi. Nukleoproteidlar ishqorlarda eriydi,
kislotalarda erimaydi, protoplazma, hujayra yadrosi, viruslar tarkibida bo‘ladi.
3. Fosforproteidlar gidrolizlanganda oddiy oqsil bilan fosfat kislotaga ajraladi (nukleoproteidlardan farq qilib, gidrolizlanganda purin asoslari hosil qilmaydi), kuchsiz kislota xossasiga ega, qizdirilganda emas, kislota ta’sir ettirilganda burishib qoladi. Bu oqsillarning vakili sut kazeinidir.
4. Glukoproteidlar gidrolizlanganda oddiy oqsilga va uglevodga parchalanadi, suvda erimaydi, suyultirilgan ishqor eritmalarida eriydi, neytral, qizdirilganda burishib qolmaydi. Glukoproteidlar vakili so‘lakda bo‘ladigan mutsindir. Oqsillarga sifat reaksiyalari. Oqsillarning turli-tumanligi ular tarkibidagi aminokislotalar soni, sifati va tartibi bilan o‘lchanadi. Oqsil biosintezi jarayonida biror ta’sirot natijasida,
aminokislotalarning o‘rin almashinishi yoki tushib qolishi sababli turli irsiy kasalliklar kelib chiqishi mumkin. Oqsil yoki aminokislotalar yetishmovchiligi ham turli kasalliklarga olib keladi. Shuning uchun turli biologik suyuqliklar tarkibidagi oqsillarni va aminokislotalarni analizi (tekshirilish) muhim amaliy ahamiyatga ega.