«применение современных информационно коммуникационных технологий в проведении реформ в новом узбекистане»

«Yangi O‘zbekistonda islohotlarni amalga oshirishda zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalanish» mavzusida Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya 
Andijon 
 
27-29 oktabr 2021 yil 
100 
Айнан шу ДВ ишлаб чиқаришда харажатлар таркибини белгилайди. Ҳар 
хил тоифадаги харидорлар учун дастурлардан фойдаланиш самараси кўпинча 
бутунлай бошқача. Бундан ташқари, ҳар хил фойдаланувчилар учун дастурий 
таъминотга хизмат кўрсатиш нархи ҳам фарқ қилиши мумкин. 
Бир-бирининг ўрнини босадиган маҳсулотлар (товарлар) бозорида 
пайдо бўлиши одатда рақобатнинг пайдо бўлишига, товарлар нархининг 
пасайишига ва шунга мос равишда сотувчининг даромадининг пасайишига 
олиб келади. ДВ бозорида янги дастурий маҳсулотнинг пайдо бўлиши кўпинча 
янги бозорнинг пайдо бўлишини билдиради.
Баъзи бир кенг тарқалган дастурий таъминот тизимининг қисман 
силжиши туфайли аллақачон эгаллаб олинган бозорга кириш жуда қийин, 
чунки фойдаланувчи бутунлай янги маҳсулотга қараганда таниш дастурий 
маҳсулотнинг янги версиясини сотиб олишга кўпроқ тайёр. 
Таъкидлаш жоизки, ДВ ва бошқа интеллектуал маҳсулотларнинг 
анъанавий моддий ишлаб чиқариш маҳсулотларидан ажралиб турадиган ўзига 
хос хусусияти шундаки, уни ишлаб чиқариш, техник хизмат кўрсатиш, 
реклама ва сотиш харажатлари билан таққослаганда жуда кам такрорланади. 
Савдо тармоғини сақлаш ва дастурларни қўллаб-қувватлаш харажатлари 
Америка дастурий таъминот ишлаб чиқиш фирмаларининг барча 
харажатларининг ярмини ташкил қилади.
1-жадвал. 
Истеъмол бозоридаги мавжуд анъанавий ва дастурий маҳсулотнинг 
фарқлари 
№ Кўрсаткич 
номи 
Фарқли жиҳатлар 
1 
Анъанавий 
маҳсулот-
лардан 
дастурий 
маҳсулот-
ларнинг 
фарқлари 
дастурий маҳсулотлар ҳар доим интеллектуал меҳнат 
натижасидир (бунинг илмий тадқиқот харажатлари вақт 
ўтиши билан экспонент равишда ўсиб боради), шунинг 
учун у муаллифлик ҳуқуқи ва турдош ҳуқуқларни ҳимоя 
қилиш тўғрисидаги қонун ёки (камдан-кам ҳолларда) 
патент билан ҳимояланган. 
2 
дастурларнинг абстракт моддийлиги - илмий-техникавий 
маҳсулотлар истеъмол қилинганда бузилмайди, моддий 
неъматлардан фарқли ўлароқ, яъни бир маҳсулотни бир 
неча марта реализация қилиш мумкин; 
3 
рухсатсиз киришдан ҳимояланиш муаммоларини келтириб 
чиқарадиган дастурий воситага репликация қилиш ва 
ўзгартириш ҳамда тузатиш киритишнинг нисбатан 
қулайлиги; 
4 
маҳсулотнинг 
ўзига 
хослиги 
туфайли 
ўртача 
харажатларнинг 
йўқлиги. 
Алоҳида 
муаммо 
- 

---