Презентация по химии на теме «Спирты» 10 класс. Умк габриеляна О. С. Базовый уровень

Mavzu: Aldegidlar

• Uchtepa tuman 229-maktab kimyo
• fani o’qituvchisi Narbayeva F.K.

• CnH2n+2

• CnH2n

• CnH2n-2

• CnH2n-6

• CnH2n+1OH

• ??? CnH2n+1C

• O

• H

• Alkanlar

• Alkenlar

• Alkinlar

• Arenlar

• Spirtlar

• an

• en

• in

• Benzol

• ol

• Tarkibida karbonil guruh tutgan birikmalar oksobirikmalar deyiladi. Oksobirikmalar sinfiga aldegid va ketonlar kiradi.
• Аldegidlar – tarkibida aldegid guruhini tutgan organik birikmalardir.

• Aldegidlar umumiy formulasi

• Aldegid guruhi

• Karbonil guruhi

• С

• О

• ─

• С

• О

• Н

• ─

• С

• О

• Н

• R ─

• Aldegidlar

• Ketonlar

• C

• R

• O

• H

• C

• O

• R

• R

• - аl

• - оn

• СН3 – С – СН3
• ||
• O

• Propanal

• Propanon

• CnH2nO

• Меtanal (formaldegid)

• Etanal (atsetaldegid)

• Propanal

• Butanal

• Pentanal

4		3		2		1	O
H3 C	−	CH	−	CH2	−	C
		|					H
		CH3

• 3-metil

• butan

• аl

Izomeriya turi	Izomeriyalar formulalari
Uglerod skeleti bo’yicha C4 dan boshlanadi
Ketonlar bilan sinflararo izomeriya C3 dan boshlanadi

• Propanal

• Propanal

• Propanon
• Atseton

• Butanal

• 2-metilpropanal

• Birlamchi spirtlarni oksidlab
• Sanoatda:
• Cu,t
• СН3СН2ОН → CH3COH + H2↑
• этанол этаналь
• Laboratoriyada:

• t
• СН3СН2ОН + CuO → CH3COH + H2O+ Cu
• etanol qora etanal qizil
• yashil
• olma hidli

• CH3 – CH2 – OH + CuO →CH3 – C + Cu + H2O

• t0

• O

• H

• Kucherov reaksiyasi:
• Hg2+
• СН≡СН + Н2О СН3СОН
• Atsetilen sirka aldegidi

• С1 – o’tkir hidli gaz;
• С2 – С3 – o’tkir hidli suyuqlik;
• С4 – С6 – badbo’y hidli suyulik;
• >С6 – suvda erimaydigan, gullar hidiga ega, qattiq ( attorchilikda ishlatiladi)
• НСОН, СН3СОН – suvda juda yaxshi eriydi, mos keluvchi spirtlarga nisbatan qaynash harorati past.

• R – C = O + [O] R – C = O
• H OH
• aldegid karbon kislota
• НСООН - metan (chumoli) kislota
• СН3СООН - etan (sirka) kislota

• Oksidlanish reaksiyasi

• Aldegidlarning kumush oksidining ammiakdagi eritmasi bilan оksidlanish reaksiyasi «kumush ko’zgu» reaksiyasi deyiladi. Bu reaksiya aldegidlar uchun sifat reaksiyadir.

• СН3 – С + Ag2O → СН3 – С + 2Ag↓

• H

• OH

• O

• O

• Aldegidlarning mis (II)-gidroksid bilan оksidlanish reaksiyasi ham aldegidlar uchun sifat reaksiyadir.

• СН3 – С + Cu(OH)2 → СН3 – С + CuOH

• H

• OH

• O

• O

• t0

• Cu2O

• H2O

• t0

• Ni
• СН3 – СОH + Н2 CH3 – CH2 – OH
• etanal etanol
• (atsetaldegid) (etil spirti)

• Qaytarilish reaksiyasi

• (n+1)С6Н5ОН+nНСОН→[- CH2–C6H3OH - ]n-1+nH2O
• fenol formaldegid fenolformaldegid
• smolasi

• Polikondensatsiya reaksiyasi

• Formaldegid

• Teri ishlab
• chiqarishda

• Tibbiyotda

• Fenolformaldegid
• smolasi olishda

• Qishloq
• xo’jaligida

• Formaldegid

• Sirka
• aldegid

• Etil
• spirti

• Sirka
• kislota

• Plastmassa

• Atsetat tola

• Atsetaldegid

• Vanil mevasida o’ziga xos hid beruvchi aromatik aldegid vanilin mavjud.
• Vanilindan attorlikda, konditer mahsulotlari ishlab chiqarishda ishlatiladi.

• Vanilin

• Sitrus hidi bu dien aldegidlari bilan bog'liq. Ulardan uy kimyoviy moddalari, kosmetika va parfyumeriya moddalarining hidlari sifatida ishlatiladi.

• Sitral

• Dolchin aldegidi

• Dolchin aldegidi dolchin yog'ida mavjud bo'lib, dolchin daraxtining qobig'ini haydash yo’li bilan olinadi.
• U tayoqcha yoki kukun shaklida oshxonada ishlatiladi.

• Benzaldegid

• Benzaldegid - achchiq bodom hidli suyuqlik. U o’rik va shaftoli urug’ida uchraydi.

• Feniletanal

• Benzaldegid bilan solishtirganda feniletanal gul hidining retseptorlari bilan yaxshi mos keladi. Feniletanal hidi giatsint hidi kabidir.

• 1. ( Aldegidlaning umumiy formulasi:
• А. RCOH C. R1COR2
• B. RCOOH D. ROH
• 2. Aldegidlaning funksional guruhi:
• А. - ОН C. – СОН
• B. - СО D. – СООН
• 3. Formaldegidning formulasi:
• А. НСООН C. СН3СОН
• B. НСОН D. СН3СООН
• 4. Formulasi - СН3СОН:
• А. Metanal C. Sirka kislota
• B. Etanal D. Atsetilaldegid

• 5. Aldegidlarning vodоrod bilan (Ni katalizatori yordamida) qaytarilganda olinadigan mahsulot:
• А. Murakkab efirlar C. Bir atomli spirtlar
• B. Karbon kislotalar D. Ketonlar
• 6. «Kumush ko’zgu» reaksiyasiga kirishadi:
• А. Fenol C. Etanal
• B. Metanal D. Etanol
• 7. Etanolning oksidlanish mahsuloti:
• А. Atseton C. Sirka aldegid
• B. Sirka kislota D. Dietil efiri
• 8. СН3СОН + 2Cu(ОН)2↓→ … Reaksiyaning davomi:
• А. НСООН + Cu2O↓ + 2H2O
• B. CH3COOH + Cu2O↓ + 2H2O