«Преклиник реставрацион стоматология» Фанининг 2021/2022 ўқув йили учун мўлжалланган с иллабуси амалий машғулот №7

Амалий машғулот №22.

Фантомларда VIсинф кариоз бўшлиқлариничархлашвапломбалаш.

Амалий машғулот №22.
ФАНТОМЛАРДА VI СИНФ КАРИОЗ БЎШЛИҚЛАРИНИ ЧАРХЛАШ ВА ПЛОМБАЛАШ.
Кариоз бушликларни препаровкалашда, зарарланган учокнинг локализация юзасини хисобга олувчи Блэкнинг анатомик классификациясига амал килинади. Кариес локализациясининг олти даражаси фаркланади.
I даража - табиий фиссур молярлар ва премолярлар сохаси, кесувчилар ва молярлар кур чукурчалари.
II даража- молярларвапремолярлар контакт (ён) юзалари.

3. 
   даража- кесувчикирраларнибузмасданкесувчивакозиктишлар контакт юзалари.
   
4. 
   даража- бурчаквакусувчикирраларбутунлигинибузишбиланкесувчивакозиктишлар контакт юзалари.
   

V даража- вестибулярва орал юзадагибарчатишларбуйинолдиюзалари.
VIдаража – атипик бўшлиқлар – кесадиганқирғоқлар ва тишдумбокчаларидажойлашган кариоз бўшлиқлар
Блэк буйича синфларга мое келмайдиган, чукур бушликлар атипик бушликлардир. Уларга ута чукур кариоз бушликлар (асоратли), нокариес касалликларга хос бушликлар (гипоплязия, флюороз, понасимон нуксон, эмаль эрозияси, кислотали некроз, тиш каттик тукималари шикастланиши ва шунга ухшашлар) киради.
Олтинчи синфни чарҳлашининг ўзига хос хусусият минимал раҳм қилинган иборатда, шикастланган тўқималарда модомики иррационал отиб ташлаш қаттиқ тўқималарда олиб заифлашибга келади, минтақалар қайсинисига ки тўғри келади энг кўп функционал ортиш (кесадиган қирғоқ ва думбокчаларнинг чўққиси) келиб чиқади. Кариоз бўшлиқни диаметр кичиқроқ борлари ўлчами фойдаланиш керак. Кесадиган қирғоқнинг катта бўшлиқларда эмалнинг фалc вестибуляр юзасида шакллиш мумкин. Думбокчаларнинг чўққисида эмалнинг йўғонликни туфайли дентинсиз эмални сақлаш мумкин. Фалcни шакклиш керак эмас. Бу бўшлиқ биринчи синфни бўшлиқни эслатади.
B

7.7 rasm. Preparatlashningbirinchibosqichidabo’shliqniaksialdevoriniidealchuqurligi:
Л HHUHisorмнгтильныисрез; /> — вселгбуюорлльныП
срез

o’shliqchegaralarinisog’lomto’qimalargacha, ammofaqataniqchuqurlikgachakengaytirshadi.Boshliqni, tishningaproksimalvavestibulyarsathigachavamilktagigazaruriyatbo’lmasatarqalibketmasliginioldinioling. Preparatlashniilkbosqichidabo’shliqniaksialdevoriningchuqurligiemal-dentinlibirikmadan 0,22mmdanoshmasligikerak. (agardaretentsionegatlarnishakllantirishko’zdatutilmaganbo’lsa), ya’ni 0,75-1,25 mm(emalqatlamiqalinroqbo’lgankesuvchichetnisathidako’proquchraydi). Aksialdevortishnivaemal-dentinlichegaralarkonturlarinitakrorlaganholda, hamintsizogingivalli, hamvestibulooralliyo’nalishbo’ylabtashqaridanqubbaliroqbo’ladi(7.7, Avabrasm). Aksialchiziqliburchaklarodatdayetishmumkinbo’lganchuqurlikdajoylashganbo’ladi(emal-dentinlichegaradan0,2mmmasofada). Biroq, agarretentsionegatlarnishakllantirishrejalashtirilayotganbo’lsa, uholdaushbuqismlardaaksiallidevorni, podnutreniylarvujudgakelishinibartarafetishuchundentinda 0,5mmgachuqurlashtirishadi.

Emal qiyaligi


Intsizal retentsion egat


Milkiy retentsion egat


•7.8 Rasm. Emal qiyaligini shakllantirish bilan an’anaviy tur bo’yicha preparatlangan III sinfli katta bo’shliq

Yuqoridaaytibo’tilganidek, agarpreparatlashningchegaralariildizsathigatarqalayatganbo’lsa, kompozitniyaxshilabyopishishi, retentsionegatlarnishakllanishivamilkiydevorvachetinimustahkamliginisaqlabqolishuchungingivoaksialchiziqliburchakdaaksialdevorningchuqurligi 0,75mmnitashkilqilishikerak. Preparatlashningchuqurligibo’yichaushbuchegaralashlarni, hattokiborkareislito’qimalaryokieskiplombalovchimaterialsohasidabo’lsahamboshlang’ichbosqichlardako’paytirishmumkinemas.Barchaqolgankarieslito’qimalarvaeskiplombalovchimaterialpreparatlashningyakunlovchibosqichidaolibtashlanadi.

Bo’shliqniemallidevorlaritishningtashqarisathigaperpindikulyarbo’lishikerak.Bo’shliqnimilkiyvaoraldevorlaribo’shliqniilkshakliniyaratishuchunishlatilgano’shaasboblaryordamidashakllantiriladi.Agar, tishlarorasidagioraliquchbudevorlarni, qo’shnitishgazararyetkazmasdanborbilanishlovberishgaimkoniyatbermayatganbo’lsa, uholda 8-3-22 ekskavatorlarniqo’llashmumkin.
Bo’shliqniilkshaklivashuqurligibelgilandanso’ng, preparatlashningboshlang’ichbosqichiamalgaoshirilganhisoblanadi. Emalniqiyalarinishakllantirishbilanan’anaviyturbo’yichaIIIsinfli, shakllanayatganaksariyatbo’shliqlaruchunpreparatlashushbubosqichdayakunlanadi(emalqiyalarinishakllantirishbundanmustasno).
Qolganinfektsiyalangandentinborlarva/ yokikichkinaekskavatorlarbilanolibtashlanadi. Yuklanishlarostidabo’lmagan, ozroqpodnutreniyaliemalningqismlarisaqlashmumkin, biroqemalnibarchamo’rtchetlariolibtashlanadi.Yuqoridaaytibo’tilganhollardaaksialdevorlaridaneskiplombalovchimaterialniqoldiqlariniolibtashlanadi.Ko’rsatmalarbo’yichagidrooksidkaltsiydanqatlamniyotqizishadi.
Retentsiyauchunqo’shimchasharoitlarkerakbo’lsa (odatdaularkerakbo’lmaydi),uholda ….sonliborbilangingivoaksialayrimlardaesaintsizoaksialchiziqliburchaklarbo’ylabretentsionegatlaryokichuqurlarshakllantirishadi
Kamhollardaqo’shimcharetentsiyakarieslito’qimalarniolibtashlangandanso’ngsaqlanibqolinadiganpodnutreniyalarhisobigaamalgaoshiriladi.Biroq, podnutreniyalarnioroaksialvavestibulyarchiziqliburchaklarbo’ylabamalgaoshirishmunkinemas, chunkiushbuhollardaodatdaqo’shimcharetentsiyakerakbo’lmaydi, podnutreniyalarfaqatkinaemallidevorlarvachetlarninimjonlashtiradi. Chaynashkuchlanishita’siridabo’lgandevorlarvaburchaklarnipreparatlashushbuqismlardato’qimalarniasossizzaiflashisigayo’lo’ymaslikuchunjudaehtiyotkorlikbilanamalgaoshirilishikerak.
Milkiyretentsionegatni (zaruriyatbo’lsa), podnutreniyalarnivujudgakeltirmaslikuchun,dentindaemal-dentinchegarasidanichkariga 0,2mmmasofada, chuqurligi 0,25 mmda (… sonlyborkallaginiyarimdiametri) shakllantirishadi.Borni, aksialvatashqidevorlarbirikmasiyordamidashakllanganburchakniikkigabo’luvchiburchakostidakirgizishadi. Retentsionegatnihavoyordamidasovitishbilanbormashinanipastaylanishlaridashakllantirishadi.Preperatlashningbundaytartibiengyaxshitaktilsezgirlikvamanzaranita’minlaydi.Retentsionegatnivestibulogingivoaksiallinuqtaliburchakliretentsionegatnishakllashdanboshlashadivaemalniosilibqolganchetlarinihosilqilmasdanemaldentinlikbirikmagaparallelgingivoaksiallichiziqliburchakbo’ylabtoorogingivoaksialnuqtaliburchakgachadavomettirishadi.
Retentsionchuqurliklarnikerakbo’lsabo’shliqniaksiointsizalnuqtaliburchagida ….sonliboryordamidaemaldentinlikchegaradan 0,2mmmasofada, chuqurligi 0,25mmdashakllantirishadi. So’ngchuqurliklarnivestibuloaksialchiziqliburchakgaqarataozroqkengaytirishadi.Buholdapastqavatdayotgandentinniemalsizlantirishmumkinemas.Intsizalretentsionchuqurlikniintsizopulparyo’nalishdanko’ra, engyaxshisivestibulointsizopulparyo’nalishdashakllantirishkerak.Biroq, tishnikesuvchiburchaginimustahkamliginisaqlabqolishnuqtainazardanbunihardoimhamilojisibo’lmaydi.
Emalqiyaliginiyaratishbilanan’anaviyturbo’yichapreparatlanganIIIsinflikattabo’shlig’idashakllanganmilkiyretentsionegatvaintsizaliretentsionchuqurlik 7.8 rasmidanamoyishetilgan.
Amaldaintsizalretentsionchuqurchalarnishakllantirish, rasmdako’rsatilganidekhardoimhamosonemas. Bupoynaknio’lchamlarivatishlarjoylashishivayuqorijag’ninganatomiyasibilanshartlangan. Tishlarqatordanoto’g’rijoylashganida, retentsionchuqurliknishakllantirishuchunkirishgaimkoniyatyaratishnita’minlashuchunbo’shliqnioraldevoridagiintsizalqisminiqo’shimchakengaytirishkerakbo’libqolishimumkin.Shuningdek, ishgaqirmaydiganuzunqismliborniqo’llash, shuhollardamanzaranivakirishniyaxshilashimumkin.Hamda, vestibulointsizopulparyo’nalishdadentinnoolibtashlashvaqandayyaratilganligidanqattiynazarintsizalretentsionchuqurlikmavjudligigaishonchhosilqilishuchunkattabo’lmaganemallipichoqniishlatishmumkin(masalan, 3-2-28).
So’ngra emal qiyaligini yaratishadi (7.9, АvaВ va 7.10 rasmlar). 7.11 rasmida ko’ndalang kesimida, emal qiyaligi sayqallash uchun uni sathini kattalashtirayotgani ko’rsatilgan. Emal qiyaligini alangasimon yoki dumaloq olmosli bor yordamida shakllantirishadi, natijada tishning tashqari sathiga qarashli 45 gradus ostida burchak hosil bo’ladi. (7.12 rasm). Emalni 0,25-0,5 mm kengli qiyaligi yetarli deb hisoblanadi. Agar restavratsiyani retentsiyasi uchun qo’shimcha sharoitlar kerak bo’lsa, u holda emal qiyaligini yanada kengroq qilish mumkin, bu esa sayqallash uchun emal maydonini kattalashtirishga imkoniyat yaratadi, shu jumladan kompozitni retentsiyasini ham. III sinf bo’yicha katta va o’rtacha bo’shliqlarda, emal qiyaligi bo’shliqni barcha mavjud chetlari bo’ylab shakllanadi, milkiy chetlardan tashqari, chunki bu erda amal kam yoki umuman bo’lmaydi. Bundan tashqari ushbu qismga ishlov berish juda cheklangan. Agar bo’shliq ildiz sathiga tarqalayotgan bo’lsa , u holda uning ushbu qismini qiyaliksiz an’anaviy usulda shakllantirishadi. Bundan tashqari qiyalikni oral sathda shakllantirishmaydi, agar ushbu qismlar chaynash kuchlanishi ostida bo’lsa, chunki kompozit emalga qaraganda yemirilishga chidamsizroq.
So’ngra bo’shliqni tozalashadi va preparatlash sifatini tekshirishadi.
Vestibulyar kirishga imkoniyat.Vestibulyar kirishga imkoniyat bilan preparatlash, ayrim istisnolarni inobatga olgan holda oral kirish imkoniyati bilan preparatlashga o’xshash usul bilan amalga oshiriladi. Muolaja bo’shliqni bevosita ko’rib turish imkoniyati hisobiga yengillashadi. Hamda bunday defektlar odatda katta o’lchamga ega bo’ladi.
7
Е

7.9.1rasmIpcnapiipoBainicполостей III (Л и Б), IV (В и
О. V (Д и Е)emalqiyaliginiyaratishbilanan’anaviy tur bo’yicha sinflar

.13, Аrasmidatepa jag’dagi markaziy o’ng kurak tishning distal sathida III sinfli katta bo’shliqni preparatlash ko’rsatilgan. Bo’lajak restavratsiyaning rangi tanlangandan va anesteziyadan so’ng, operatsiya o’tkaziladigan maydonni koffedram yordamida cheklab qoyishadi. Koffedram va pastdagi milkni “bosib qo’yish” va buning yordamida defektga yetib borishga yaxshilab yo’l ochib olish uchun, tishlar oralig’iga pona qirgizishadi.


Rasm7.11.Lvestibulyarkirishimkoniyatilian’anaviyusulbilanpreparatlanganIIIsinflibo’shliqningko’ndalangkesimi(sathlararoburchak 90°); G) vestibulyarchetbo’ylab -15^еemalqiylaliginishakllantirishbilanan’anaviyusulbo’yichapreparatlashtirilganIIIsinflibo’shliqniko’ndalangkesimi.

(

Рис. 7.10. emalqiylaliginishakllantirishbilanan’anaviyusulbo’yichapreparatlashtirilganIIIsinflikattabo’shliq (milbilanko’rsatilgan)



7.12Rasm.Alangasimonboryordamidaemalqiyaliginiyaratish

7.13, 5rasm). 2 sonliqattiqqotishmaliboryokiolmostoshyordamida, suvvahavobilansovitishniqo’llab, bormashinaningkattaaylanishlaridayuqoridaqaydqilinganidekboshlang’ichchukurlikdabo’shliqnishakllantirishadi(7.13, Вrasm).Yuklanishostidaqolmayatganqismlardaemalniosilibqolganjoylarinisaqlabqolishmumkin.Emalniyetibolishmumkinbo’lganchetlariaylanadiganasboblarbilanishlanadi, yetibolishcheklabqo’yilganjoylaresa – qo’lasbobbilan, masalan 7-85-2 / -6 yoki 12-85-5-8 ishlanadi.
Aproksimaldefekttishningoralhamdavestibulyarsathigatarqalayatganhollardaungayetibolishharqandaysathdanamalgaoshiriladi. (rasm 7.14).
Shuniyoddatutishkerakki, agarbo’shliqildizsathigatarqalayotganbo’lsauholdauningqismiemalqiyaliginishakllantirmasdanan’anaviyturbo’yichapreparatlanadi.
P

1^>1,с* VestibulyarkirishimkoniyatibilanpreparatlanganIIIsinfbo’yichabo’shliq: