Практикум ҳуқуқбузарлик, жиноятчиликнинг олдини олиш ва танглик вазиятидаги болалар билан ишлаш бўйича

Расм элементлари ва уларнинг тавсифланиши

Нормада расм вертикал қўйилган варақнинг ўртасида жойлашган бўлади. Агар расм варақнинг юқори чеккасига яқин ҳолатда бўлса, бу ўзига юқори баҳо бериш, жамиятда эгаллаган мавқеидан норозилик, атрофдагилар томонидан етарлича тан олинмаслик; лавозимга кўтарилиш ва тан олинишга нисбатан эътироз; ўз-ўзини тасдиқлашга интилиш белгиси ҳисобланади.

Агар расм варақнинг қуйи қисмида жойлашган бўлса, буни ўзига нисбатан ишончсизлик, ўзига паст баҳо бериш, қатъиятсизлик, тушкунлик сифатида; жамоада бирор мавқени эгаллашга интилмаслик; тан олиниш ҳамда ўз-ўзини эътироф этиш мавжуд эмаслиги сифатида баҳолаш мумкин.


Фигуранинг марказий қисми таҳлили (бош ёки унинг ўрнини босувчи қисм)

Агар бош ўнгга қараган бўлса, фаолиятга бўлган барқарор интилиш, ҳаракатчанликни билдиради. Бунда режалаштирилган, ўйланган барча фикрлар амалга оширилади ёки гарчи охиригача етказилмасада уни амалга оширишга киришилади.

Бош чап тарафга қаратиб чизилган бўлса, рефлексия, ўзини бошқалар қандай идрок қилишлари ҳақида ўйлаш, фикрлашга мойиллик. Бундай синалувчилар ҳаракат кишилари эмас, улар ўйлаганларининг бир қисминигина амалга оширадилар. Баъзида бу шахснинг фаол ҳаракат қилишдан чўчиши, қатъиятсизлик сифатида қаралади (бироқ буни бошқа йўллар орқали текшириш лозим).
“Анфас” ҳолати, яъни бош расм чизаётган шахс томонга қарата чизилган бўлса, бу ҳолат эгоцентризм сифатида талқин этилади.
Агар бош қисмда сезги органларига мос деталлар акс эттирилса, яъни қулоқ, оғиз, кўз – булар ахборот олишга қизиқувчанлик, атрофдагиларнинг ўзи ҳақидаги фикрларига аҳамият беришлик, деб қаралади.
қисман очиқ оғиз тил билан уйғунлашган ҳолда бироқ лаблар аниқ чизилмаган ҳолда тасвирланса, кучли нутқий фаоллик (ҳаддан зиёд кўп гапириш) сифатида, лаблар аниқ чизилса, сезгирлик сифатида баҳоланади.
Тил ва лабларсиз, айниқса қаттиқ ботириб чизилган очиқ оғиз қўрқинч ва ташвиш, ишончсизликнинг осон юзага келишидан; тишлар билан тасвирланган оғиз – вербал агрессия, кўпчилик ҳолларда ҳимоявий агрессия (шахсга қаратилган салбий мурожатга нисбатан қўполлик қилиш, ғижиниш, сўкиниш кабилар) дан дарак беради.
Шуни таъкидлаш лозимки, болалар ва ўсмирлар учун оғизни думалоқ шаклда тасвирлаш хосдир. Бу эса синалувчидаги қўрқинч ва хавотирланиш ҳолатларини билдиради.
Расмда тасвирланган кўзларга алоҳида аҳамият бериш зарур. Агар кўз қорачиғи алоҳида урғу билан чизилса – бу инсонга хос бўлган қўрқув кечинмасининг белгиси саналади. Бунда киприкларнинг бор ёки йўқлигига ҳам аҳамият бериш зарур. Киприклар – хулқ-атворнинг намойишкорона – жазава усули. Эркаклар расмларида киприклар тасвирланса, уларда аёллар характерига хос сифатлар мавжудлигидан даракдир. Шунингдек, киприклар синалувчининг атрофдагиларни ўз ташқи чиройи, кийиниш услуби билан лол қолдиришга интилиши, бу жиҳатларга катта эътибор билан қарашини билдиради.
Агар расмнинг бош қисми бутун фигура ўлчамига нисбатан катта бўлса, синалувчи ўзидаги ва атрофдаги кишилардаги фикрлаш, эрудицияни қадрлашидан дарак беради.
Баъзи ҳолларда бошда қўшимча деталлар, масалан, шох тасвирланиши мумкин. Шохлар - ҳимоя ва агрессия тимсоли бўлиб, бошқа белгилар (тирноқ, дағал жун, игна) билан биргаликда тасвирланса, бу тажовузкор характер, спонтан ёки ҳимоявий агрессия эканлигини билдиради. ҳайвондаги патлар - ўзини безаб кўрсатиш, ўзини оқлаш, намойиш қилишга мойиллик бўлса, ёл, жун ва шунга ўхшаш соч турмаклари - ҳиссиёт, ўз жинсини таъкидлаш, ўзининг сексуал ролига эътиборни қаратиш белгиси ҳисобланади.