Практикум ҳуқуқбузарлик, жиноятчиликнинг олдини олиш ва танглик вазиятидаги болалар билан ишлаш бўйича

КИРИШ

К ИРИШ
Ушбу психологик практикум таълим муассасаларининг 10-11 синф ўқувчилари билан ишлайдиган психологлар учун мўлжалланган бўлиб, психологик хизмат самарадорлигини ошириш ва уни такомиллаштириш ҳамда психологнинг ишларини самарали ташкил этишлари учун мўлжалланган.
Практикумда амалиётчи психологларнинг таълим муассасаларидаги психологик хизмат йўналишларига 10-11 синфлари ўқувчилари билан олиб борадиган ишлари, йил давомида ўқувчилар билан ўтказиладиган психологик-педагогик ташхис тестлари, сўровномалар ва методикаларнинг жамланмаси тўпланган.
Шунингдек, 10-11 синф ўқувчиларнинг психик тараққиёти ва шахс ривожланишидаги сифат ўзгаришлари, уларнинг ёш ва индивидуал хусусиятлари, ақлий имконият, қобилият ва қизиқишлари асосида таълим-тарбияни ташкил этиш ва олиб бориш, жамоада мўътадил психологик муҳитни яхшилаш, таълим муассасаларидаги педагогик зиддиятларнинг олдини олиш ва энг муҳими ҳар бир ўқувчи ва тарбияланувчини ўзига хослигидан келиб чиққан ҳолда, уларнинг интеллектуал ривожланишини таъминлаш, салбий бурилиш, оғишларини олдини олиш, аниқлаш ва бартараф этиш масалалари киритилган.

I БОБ: Ўсмир ёшдаги ўқувчиларнинг ўзига хос хусусиятлари




15-18 ёшдаги ўсмир болаларнинг анатомо-физиологик хусусиятлари.

Бу даврда ўсмирларда бутун эндокрин системасининг, хусусан гиппофизнинг активлашиши туфайли ўсмир организмида сифат жиҳатидан ўзгаришлар юз беради. Бу ҳолат қизларда 11-15, ўғил болаларда 13-16 ёшда бўлиб, иккиламчи жинсий белгилар пайдо бўлади,ўсмирнинг ташқи кўриниши ўзгаради.

Мускуллар массаси ва мускул кучи ўсади, бу ҳолат жинсий етилиш даврининг охирига бориб тезлашади. Ички органлар, хусусан юрак ўсади, баъзан юрак қон-томир системасида патологик ўзгаришлар юз беради.


15-18 ёшли ўсмир ёшидаги болаларда оилада ва жамоада учрайдиган шахсий ва ўзаро муаммолар


Ўсмирлардаги асосий психологик ўзгаришлар. 15-18 ёшда ўсмир ўзини аста-секин катта одам деб ҳис қила бошлайди, лекин кўп одат ва хусусиятлари болаларча бўлиб қолади. Бу ҳиссиёт(катталик) ҳисси деб аталиб, бу эса ўсмирлардаги асосий психологик янгиликдир. Бу ҳис ўсмирларда ўзига, атроф-муҳитга, одамларга нисбатан янги ҳиссий позицияни юзага келтиради.
Бунда ўсмирлар хулқ-атворларини катталар хулқи ва қадриятларига қайта ориентация қила бошлайдилар. Ўсмир ўз ҳуқуқлари доирасини кенгайтиради, катталарни эса чеклашни хоҳлайди. Катталар ва ўсмирлар орасидаги зиддиятларнинг сабаби; катталарда уларга нисбатан болаларча муносабатларнинг сақланиб қолишидир.
Ўсмирнинг мустақиллик даражаси ҳақидаги тасаввурлари катталар ва ўсмирларда турлича. Бу ёшда ўсмирларнинг тенгқурлари билан муносабатлари янги специфик функцияни бажара бошлайди, яъни бу муносабатларда ўсмир амалда катталар ахлоқ нормативларини ўзлаштира бошлайди. Ўсмирлар учун тенгдошлари билан ижтимоий мулоқот етакчи фаолият бўлиб қолади.