3-misol. Quyidagi ma’lumotlar berilgan(mlnso’m):
Ko’rsatkichlar
|
Bazis davr
|
Joriy davr
|
Haqiqiy
|
Bazis davr narxlari va tannarxlarida
|
Mahsulotni sotishdan olingan tushum
Mahsulot tannarxi
Mahsulotni sotishdan olingan foyda
|
2192
1977
215
|
2359
2108
251
|
2296
2070
226
|
Yechish:
Jadvaldan ko’rinadiki, mahsulotni sotishdan olingan foyda bazis davrga nisbatan 36 mlnso’m oshgan, ya’ni
Xususan:
a) narx o’zgarishi hisobiga foyda o’zgarishi teng:
b) tannarx o’zgarishi hisobiga foyda o’zgarishi teng:
d) mahsulot hajmining o’zgarishi hisobiga foyda o’zgarishi:
,
bu yerda,
g) tarkibiy siljishlar ta’siri hisobiga foyda o’zgarishi:
mln so’m.
Mustaqil ishlash uchun masalalar
1-masala. Korxona bo’yicha mahsulot ishlab chiqarish hajmi va xarajatlari to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Mahsulot turlari
|
Mahsulot ishlab chiqarish hajmi, dona
|
Mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari, mln so’m
|
Bazis davrda
|
Joriy davrda
|
Bazis davrda
|
Joriy davrda
|
Reja
bo’yicha
|
Haqiqatda
|
Reja
bo’yicha
|
Haqiqatda
|
A
B
|
100
300
|
112
310
|
114
315
|
50
240
|
50,4
223,2
|
45,6
201,6
|
Yuqoridagi ma’lumotlar asosida har bir mahsulot turi bo’yicha aniqlang:
1) mahsulot tannarxi bo’yicha reja topshirig’i, reja bajarilishi va dinamika indekslarini;
2) mahsulot tannarxining pasayishi natijasida reja bo’yicha va haqiqatda tejalgan(ortiqcha sarflangan) summalarni;
3) rejadan tashqari tejalgan (oritqcha sarflangan) summani, shu jumladan:
a) mahsulot ishlab chiqarish hajmining o’zgarishi hisobiga;
b) mahsulot tannarxining o’zgarishi hisobiga.
2-masala. Ikkita korxonada ishlab chiqarilgan bir turdagi mahsulot hajmi va tannarxi to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Korxona
|
Bazis davr
|
Joriy davr
|
Mahsulot hajmi, dona
|
Mahsulot tannarxi,
ming so’m/so’m
|
Mahsulot hajmi, dona
|
Mahsulot tannarxi,
ming so’m/dona
|
1.
2.
|
650
500
|
1600
1400
|
660
570
|
1600
1450
|
Yuqoridagi ma’lumotlar asosida aniqlang:
1) har bir korxona bo’yicha mahsulot tannarxi darajasining o’zgarishini;
2) har bir davr uchun mahsulot tannarxining o’rtacha darajasini;
3) mahsulot tannarxining umumiy(o’zgaruvchan va o’zgarmas tarkibli hamda tarkibiy siljishlar ta’siri) indekslarini.
3-masala. Birlashmaning ikkita sanoat korxonasidan birida ishlab chiqarilgan “A” mahsulotning salmog’i o’tgan va hisobot davrlarida 72,0% va 75,0%ni, tannarxi esa ikkinchi korxonada ishlab chiqarilgan mahsulot tannarxining 90,0% va 92,0%ini tashkil etgan. Bu davr ichida ikkinchi korxonada mahsulot tannarxi 6,0%ga pasaygan bo’lsa, sanoat birlashmasi bo’yicha o’zgaruvchan va o’zgarmas tarkibli hamda tarkibiy siljishlar indekslarini aniqlang. Natijalarni (hisoblangan indekslarni) tahlil qiling.
4-masala. Tumandagi ikkita korxonada ishlab chiqarilgan “A” mahsulot bo’yicha o’zgaruvchan tarkibli tannarx indeksi (hisobot yilida o’tgan yilga nisbatan) 98,6%ni tashkil etgan. Bu davr ichida birinchi korxonada ishlab chiqarilgan mahsulot salmog’i 70,0% dan 68,5 %gacha pasaygan, tannarxi esa o’tgan yilda ikkinchi korxonada ishlab chiqarilgan mahsulot tannarxining 95,0% ini tashkil etsa, indekslar o’rtasidagi bog’lanishdan foydalanmay, bevosita o’zgarmas tarkibli tannarx indeksini aniqlash mumkinmi? Agar mumkin bo’lmasa, buning uchun qanday qo’shimcha ma’lumotlar zarur bo’ladi?
Do'stlaringiz bilan baham: |