Практикум по статистике. (2 издание). Тащкент изд. «Iqtisod-moliya»

Yechish.
1) yil oxiridagi aholi soni (A₁) teng:

2. 
   aholining o’rtacha soni ( ) teng:
   

ming kishi.

3) umumiy tug’ilish koeffisiyenti (K_tug` ) teng:

.
4) maxsus tug’ilish koeffisiyenti teng:
.
5) o’lim koeffisiyenti (K_o`l) teng:

6) bolalarning o’limi koeffisiyenti teng:
.
7) tabiiy harakat koeffisiyenti (K_t.o`) teng:

y oki

8) hayotlik koeffisiyenti quyidagiga teng:

%
Demak, o’lganlar soniga nisbatan tug’ilganlar soni 4,654 marta ko’p ekan.
Mamlakat aholisi sonining o’zgarishi ko’chib kelgan va ko’chib ketgan aholi soniga, ya’ni aholining mexanik harakati (migratsiya)ga ham bog’liq.
Ko’chib kelgan va ko’chib ketgan aholi koeffitsiyentlari mos ravishda quyidagi formulalar asosida hisoblanadi:

Aholini ko’chib kelishi va ko’chib ketishi asosida migratsiya ko’rsatkichi hisoblanadi.
yoki
Ushbu formula yordamida har 1000 kishiga aholining mexanik o’zgarishi (migratsiyasi) aniqlanadi.
2-misol ma’lumotlari asosida ko’chib kelish va ketish koeffitsiyentlarini aniqlaymiz:

.

Migratsiya koeffisiyenti quyidagiga teng,

.
Bu natija hududga kelganlarga nisbatan hududdan ketganlarning soni ko’pligini ko’rsatadi.
Aholi sonining umumiy o’zgarish koeffisiyenti teng

yoki 0,0169.

Aholining istiqboldagi soni global va yoshini siljitish usullari yordamida hisoblanadi. Global usulida hisoblash quyidagi formula yordamida amalga oshiriladi:

va h.k.,

bu yerda: -joriy yil boshidagi aholi soni; - keyingi yildagi aholi soni.

Ikkinchi misol asosida aholining kelajakdagi soni global usulda hisoblansa quyidagi natijaga ega bo’lamiz.

Aholini istiqboldagi sonini quyidagi formula bilan ham aniqlash mumkin:

bu yerda: -o’rganilayotgan davr boshidagi aholi soni;

- bashorat qilinayotgan yillar soni.

Respublika aholisining o’rganilayotgan davr boshidagi soni 27072,2 ming kishi bo’lgan bo’lsa, 5 yildan so’nggi istiqboldagi soni quyidagicha aniqlanadi.

Besh yildan so’ng aholi (umumiy o’sish) soni 29438,1 ming kishiga to’g’ri keladi.

Yoshini siljitish usulida aholining istiqboldagi soni quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

bu yerda: -“x” yoshdagi aholi soni; -“x+1” yoshgacha yashashi mumkin bo’lgan ehtimollik; -“x+1”yoshgacha yashashi mumkin bo’lgan aholi soni.

Yoshni siljitish usulida aholining istiqboldagi sonini aniqlash tartibi

Aholining joriy yil oxiridagi soni	Kelgusida 1- yil boshida bo’lishi mumkin bo’lgan aholi soni	Keyingi 2 - yil boshida bo’lishi mumkin bo’lgan aholi soni	Keyingi 3 - yil boshida bo’lishi mumkin bo’lgan aholi soni

Masalan, quyidagi jadvalda 2014- yilning boshida 2-5 yoshdagi aholining soni va har bir yoshning yashashi mumkin bo’lgan ehtimol lik koeffisiyenti qiymatlari berilgan. Yoshni siljitish usulida 2-5 yoshdagi aholining istiqboldagi sonini hisoblash quyidagi tartibda amalga oshiriladi:

Yoshi	Mazkur yoshdagi aholining 2010- yil boshidagi soni (ming kishi )	Har bir yosh yashashi mumkin bo’lgan ehtimol - lik koeffi- tsiyenti	Yil boshida bo’lishi mumkin bo’lgan yoshlar
			2015	2016	2017
2	835,5	0,99641	-	-	-
3	792,2	0,99600	835,5·0,99641=832	-	-
4	748,3	0,99562	792,2·0,9960=788	832·0,99600=826,7	-
5	689,4	0,99526	748,3·0,99562=745,0	788·0,9956=784,5	826,7·0,99526=822
6		0,99503		745·0,99526=683,1	784,5·0,99516=780,7
7		0,99498			683,1·0,99503=679,7