Практикум по статистике. (2 издание). Тащкент изд. «Iqtisod-moliya»

20-masala. Korxona bo’yicha reja quydagi ma’lumotlar berilgan:

Mahsulot turlari

Mahsulot hajmi, dona

Mahsulot tannarxi, mln so’m/dona

Mahsulot narxi, mln so’m/dona

A B D E

bazis davrda

joriy davrda

bazis davrda

joriy davrda

bazis davrda

joriy davrda

Reja bo’yicha

Haqi-qatda

Reja bo’yicha

Haqi-qatda

Reja bo’yicha

Haqi-qatda

500 450 100 -

550 460 - 100

540 460 - 200

10 50 20 -

9 45 - 30

10,5 45,5 - 29

15 60 21 -

15 60 - 33,0

16,2 62,0 - 33,0

Yuqoridagi ma’lumotlar asosida korxona bo’yicha aniqlang:

1) bir so’mlik mahsulot ishlab chiqarish xarajatlarini, shu jumladan:
a) bazis davr uchun;
b) joriy davr uchun (reja bo’yicha va haqiqatda);
2) bir so’mlik mahsulot ishlab chiqarish xarajatlarining, reja topshirig’i, reja bajarilishi va dinamikasi indekslarini;
3) joriy davrdagi bir so’mlik mahsulot ishlab chiqarish xarajatlarining reja darajasidan farqini (mutlaq va nisbiy o’zgarishlarda), shu jumladan:
a) mahsulot assortimentining o’zgarishi hisobiga;
b) mahsulot tannarxining o’zgarishi hisobiga ;
d) mahsulot narxining o’zgarishi hisobiga.
4) taqqoslama mahsulotlar tannarxining reja topshirig’i, reja bajarilishi va dinamikasi indekslarini.


21-masala. Tovar aylanmasi va muomala xarajatlari to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan ( mln so’m):

Ko’rsatkichlar	Bazis davr	Joriy davr
Tovar aylanmasi	200	231
Muomala xarajatlari	14,5	15,0

Agar joriy davrda sotilgan tovarlarning narxlari bazis davrdagiga nisbatan 10,0 %, muomala xarajatlari esa narxlar o’zgarishi natijasida 3,0% oshgan bo’lsa:

Aniqlang:
1) muomala xarajatlari darajasini;
2) muomala xarajatlari indekslarini (joriy va taqqoslama narxlarda);
3) muomala xarajatlarini o’zgarishi hisobiga iqtisod (ortiqcha) qilingan xarajatlar summasini.


22-masala. Hisobot davri uchun quyidagi ma’lumotlar berilgan (mlnso’m):

Ko’rsatkichlar	Reja	Reja bo’yicha joriy davr sotish hajmi	Haqiqatda
1.Sotishdan olingan tushum 2.Sotilgan mahsulot tannarxi	100 90	102 93,6	107,1 93,0

Aniqlang:
1) foyda va rentabellik darajasi bo’yicha reja bajarilishi indekslarini;
2) sotishdan olingan foyda o’zgarishining mutlaq va nisbiy ko’rsatkichlarini;
3) rentabellik haqiqiy darajasining rejadan farqini, shu jumladan omillar o’zgarishi hisobiga.


XVII. MILLIY HISOBLAR TIZIMI


Uslubiy ko’rsatmalar va namunaviy misollar yechish

Ushbu mavzu bo’yicha talaba olgan nazariy bilimlarini mustahkamlash va ko’nikmalar hosil qilish uchun quyidagilarni bilishi va o’zlashtirishi zarur:

• 
  iqtisodiy ishlab chiqarish va uning chegarasi;
  
• 
  bozor va nobozor ishlab chiqarish jarayoni ko’rsatkichlarini hisobga olish va hisoblash usuli;
  
• 
  ishlab chiqarish schyotining ko’rsatkichlarini hisobga olish va hisoblash hamda natijaviy ko’rsatkichlarini tahlil qilish;
  
• 
  daromadlarning shakllanish schyotining ko’rsatkichlarini hisobga olish va hisoblash usuli hamda natijaviy ko’rsatkichlarini tahlil qilish:
  
• 
  mulk daromadlari, ularning tasnifi va hisobga olish;
  
• 
  daromadlarning birlamchi va ikkilamchi taqsimlash schyotlari ko’rsatkichlarini hisobga olish va hisoblash hamda natijaviy ko’rsatkichlarini tahlil qilish;
  
• 
  daromadlarni natura ko’rinishida taqsimlash schyotining ko’rsatkichlarini hisobga olish va hisoblash hamda natijaviy ko’rsatkichlarini tahlil qilish;
  
• 
  pirovard va haqiqiy iste’mol ko’rsatkichlarini, iqtisodiy aktivlarni hisobga olish, hisoblash va tahlil qilish.