Поп донмаҳсулотлари

ЯФ  ССТ – МИТ,
бу ерда: ЯФ – ялпи фойда;
ССТ – сотишдан олинган соф тушум;
МИТ – сотилган маҳсулотнинг ишлаб чиқариш таннархи.

Биз таҳлил қилаётган корхонада маҳсулотни сотишдан олинган ялпи фойда йилдан йилга кўпайиб борган ва 2017 йилда 5149092 минг сўмни, 2018 йилда 6851998 минг сўмни ва 2019 йилда эса 8257014 минг сўмни ташкил қилган

-асосий фаолиятдан кўрилган фойда – бу маҳсулотни сотишдан олинган ялпи фойда билан давр харажатлари ўртасидаги тафовут ва қўшимча асосий фаолиятдан кўрилган бошқа даромадлар ёки минус бошқа зарарлар сифатида аниқланади:


АФФ =ЯФ – ДХ +БД - БЗ,
бу ерда:

• 
  АФФ – асосий фаолиятдан олинган фойда;
  
• 
  ДФ – давр харажатлари;
  
• 
  БД – асосий фаолиятдан олинган бошқа даромадлар;
  
• 
  БЗ – асосий фаолиятдан кўрилган бошқа зарарлар.
  

“Поп донмаҳсулотлари” АЖида давр ҳаражатлари, яъни маъмурий ҳаражатлар ва маҳсулотни сотиш ҳаражатлари оҳирги уч йилда кўпайиб борган. Бу турдаги ҳаражатлар 2019 йилда 7269309 минг сўмни ташкил қилган ва 2018 йилга нисбатан 124,1%га кўпайган. Асосий фаолиятнинг бошқа даромадлари ҳам 2019 йилда 329221 минг сўмни ташкил қилган ва ўтган йилга нисбатан 149,5%га кўпайган. Шунга мос равишда корхонанинг асосий фаолиятдан олган фойдасининг умумий миқдори 2019 йилда ўтган йилга нисбатан кўпайган ва 1316926 минг сўмни ташкил этган.
-умумхўжалик фаолиятидан олинган фойда (ёки зарар) – бу асосий фаолиятдан олинган фойда суммаси плюс молиявий фаолиятдан кўрилган даромадлар ва минус зарарлар сифатида ҳисоблаб чиқилади:
УФ = АФФ + МД – МХ,
бу ерда:
УФ – умумхўжалик фаолиятидан олинган фойда;
МД – молиявий фаолиятдан олинган даромадлар;
МХ – молиявий фаолият харажатлари;
Таҳлил қилинаётган корхонанинг умумхўжалик фаолиятидан кўрган фойдаси молиявий ҳаражатларнинг йилдан йилга салмоқли хажмга эга бўлаётганлигига қарамасдан 2019 йилда ўтган йилга нисбатан қарийб икки баробарга ортган ва 395308 минг сўмни ташкил қилиб ўтган йилга нисбатан 221,4%га тенг бўлган.
-солиқ тўлагунгача олинган фойда – бу умумхўжалик фаолиятидан олинган фойда, плюс фавқулодда (кўзда тутилмаган) вазиятлардан кўрилган фойда ва минус зарар сифатида аниқланади:
СТФ = УФ + ФП – ФЗ,
бу ерда:
СТФ – солиқ тўлагунгача олинган фойда:
ФП – фавқулодда вазиятлардан олинган фойда:
ФЗ – фавқулодда вазиятлардан кўрилган зарар;
“Поп донмаҳсулотлари” АЖининг хўжалик фаолиятида фавқулодда зарарлар юзага келмаганлиги сабабли солиққа тортилгунгача фойданинг миқдори умумхўжалик фойдаси миқдорига тенг бўлган.
-йилнинг соф фойдаси – бу солиқ тўлангандан кейин хўжалик юритувчи субъект ихтиёрида қолади, ўзи дадаромад (фойда)дан тўланадиган солиқни ва минус қонун ҳужжатларида назарда тутилган бошқа солиқлар ва тўловларни чиқариб ташланган холда солиқлар тўлагунга қадар олинган фойдани ифодалайди:
СФ = СТФ – ДС – БС,
СФ – соф фойда;
ДС – даромад (фойда)дан тўланадиган солиқ;
БД – бошқа солиқлар ва тўловлар.
“Поп донмаҳсулотлари” АЖининг соф фойдаси 2017 йилда 21587 минг сўмни, 2018 йилда 75404 минг сўмни ва 2019 йилда эса 247498 минг сўмни ташкил этган. Соф фойда бўйича 2019 йилдаги кўрсаткич ўтган йилги миқдорга нисбатан 328,2%га ортган.
Ҳар бир корхона (фирма) яшаши ва равнақ топиши учун фойда олиши керак. Корхона фойдани ўз ривожини таъминловчи биринчи муҳим омил деб бўлади. Фойдани максималлаштириш билан шуғулланмайдиган корхонанинг яшаб кетиш имконияти кам бўлади. Макроиқтисод соҳасида узоқ муддатга фойдани максималлаштириш масаласига катта эътибор берилиши шундан иборатки, шу асосда фирма фаолияти олдиндан башорат қилинади.
Корхона самарадорлигини баҳолашда амалиётда рентабеллик кўрсаткичлари тизими кенг қўлланиб, унга кўра фойданинг миқдори белгиланган ҳаражатларга нисбатан неча фоиз эканлиги ҳисобланади. Бошқача қилиб айтганда, рентабеллик даромадлилик, фойдалиликни англатади. Бироқ рентабелликни фақат даромадлилик деб қабул қилиш унинг иқтисодий мазмунини кенг очиб бермайди. Улар ўртасида тенгликнинг йўқлигидан даромад миқдори ва рентабеллик даражаси турли нисбатларда, кўпинча турли йўналишларда ўлчаниши далолат беради.
Исталган муддат учун иқтисодий кўрсаткичларни ҳисоблаш кўплаб турли хил омиллар таъсири остида амалга оширилади.
“Поп донмаҳсулотлари” АЖида рентабеллик кўрсаткичлари таҳлилини 3-жадвалдан кўришимиз мумкин.

“Поп донмаҳсулотлари” АЖида рентабеллик кўрсаткичлари таҳлили

3-жадвал

№