Po‘lat arqonlar. O‘q, val, podshipnik, muftalar. Blok va polispastlar

3.8-rasm. Muftalar
Ishlash prinsipi bo‘yicha mexanik, elektrik va gidravlik turlarga bo‘linadi
Boshqarilish turi bo‘yicha boshqarilmaydigan (doimiy) avtomatik va maxsus muftalarga bo‘linadi. Boshqarilmaydigan muftalar bikir, kompensatsion, o‘z-o‘zidan o‘rnashadigan va egiluvchan muftalarga bo‘linadi.
Qurilish mashinalarida quyidagi muftalar qo‘llaniladi (3.8-rasm):

• 
  Doimiy mufta;
  
• 
  Elastik mufta;
  
• 
  Sharnirli mufta;
  
• 
  Tishli mufta;
  
• 
  Saqlagich muftalar;
  

Boshqariladigan yoki ilashish muftalari; mashinaning ishlash jarayonida mexanikaviy elektrik, pnevmatik yoki gidravlik boshqarish mexanizmlari yordamida vallarini ulash va ajratish uchun xizmat qiladi.
Harakatni uzatish uchun ilashishdan (qulachokli, tishli mufta) va ishkalanishdan foydalanadigan muftalar bor. Kulachokli mufta ikkita yarim muftadan iborat bo‘lib, biri qo‘zg‘almas vallarning biriga bikir qilib maxkamlab qo‘yiladi, ikkinchisi esa qo‘zg‘aluvchan bo‘ladi. Vallarni ulashda yoki o‘zishda boshqa valning yo‘naltiruvchi shlonkalari yoki shlislari bo‘ylab harakatlanish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Friksion muftalar turli burchak tezliklari bilan aylanadigan tashqi vallarni ravon ulash va o‘zish uchun xizmat qiladi. Ish yuzasining shakliga Qarab, bu muftalar: diskli, konusli, silindrik (lentali, kolodkali, pnevmakamerali) va xokazolarga bo‘linadi. Vallar qo‘zg‘almas 1 va qo‘zg‘aluvchi 2 yarim muftalarning ish yuklari orasida hosil bo‘ladigan ishkalanish uchun hisobiga ulanadi.
Qurilish mashinalari mexanizmlarini qo‘shish va ajratish uchun maxsus lentali va pnevmokamerali friksion muftalar qo‘llaniladi.
Pnevmokamerali friksion muftalar cho‘michning kutarilishi bir cho‘michli ekskavator, o‘zi yurar strelali kranlarning strelasi va revers mexanizmlarini boshqarish, cho‘qur qaziydigan ekskavatorlarning ish organi yuritmasini ishga tushirish uchun qo‘llaniladi. Muftalar uzatadigan burovchi momentning qiymati:
QD_ur
M_bur  Z1
2
Ko‘p diskli muftalarda esa, ishqalanish momenti disklar soniga (Z) ham bog‘liq bo‘ladi.
Pnevmokamerali muftalar uzatishi mumkin bo‘lgan burovchi moment

R - ishqalanish yuzasining radiusi; v - kolodkalarning eni; r - joiz bo‘lgan bosim