Mavzu: Mobil aloqa tizimlari. Shaxsiy radiochaqiriq tizimlari. POCSAG,
ERMES kodi. GSM. 2G,3G,4G,5G
Reja:
1. Shaxsiy radiochaqiriq tizimlari
2. POCSAG, ERMES kodi. GSM. 2G,3G,4G,5G
Shaxsiy radiochaqiriq tizimining qurilish printsipi.
Peydjing yoki shaxsiy radiochaqiriq (Paging Systems) ShRChT,
bu shunday
elektron aloqa turiki, bunda xizmat koʼrsatish doirasi bir tomonlama simsiz axborot
uzatish taʼminlanadi. Peydjing radiochaqiriq tizimi boshqarma (xususiy) va umumiy
qoʼllanishga boʼlinadi.
Boshqarma (xususiy) peydjing tizimi maʼlum abonentlar guruhlari uchun
chegaralanmagan xududda radiochaqiriu taʼminlaydi. Chaqiriq umumiy TF tarmogʼi
taʼsirisiz dispecherlar pulьtlari orqali amalga oshiriladi.
Umumiy ishlatish peydjing tizimida, umumiy TF tarmogʼi orqali chegaralangan
sigʼimda radiokanalda xabarlar uzatiladi. Zamonaviy peydjing tizimlari umumiy TF
tarmogʼi bilan oʼzaro taʼsir
avtomatik amalga oshiriladi, ** xalaqitga chidamli
uzatish va oʼtkazish qobilyatli xabar va chaqiriqni uzatishni raqamli usulini
ishlatishidi. Energiyani kam sarflash maqsadida, oxirida koʼyiladigan qurilmalar
miniatur koʼrinishda yasaladi. Yaqqol koʼzga tashlanadigan
xususiyati bu davlat
miqyosida xizmat koʼrsatadigan xududni kattaligidir, yana davlatlararo oʼzaro taʼsir
imkoniyati, arzonligi va ekspluatatsiyasi osonligi. Bular hammasi peydjing
chaqirigʼining yutugʼini koʼrsatib berdi va buning natijasida har yili 20% ga
abonentlar soni koʼpayib, har xil davlatlarda ular soni 20mln ga oshdi.
Peydjing asosiy abonentlari ishi koʼp odamlar va har xil favqulotda vaziyatdagi
xizmatdagilar boʼladi. Bularga quyidagilarni keltirsa boʼladi: tibbiy tez yordam,
yoninga qarshi xizmatni, politsiya va boshqalar.
Ishi koʼp odamlar ichidagilardan peydjingdan foydalanuvchilarning asosiysi, bular
firma va xususiy shaxslar tomonidan koʼrsatiladigan har xil turdagi xizmatlar
koʼrsatuvchilardir.
Shaxsiy
radiochaqiriq
tizimi
(ShRChT)ni
standartlashtirish
va
YeVROSIGNАL kodi.
Birinchi peydjing tizimlari 50-chi yillarda amalga kiritilgan va 80÷931 MGts
diapazonda ishlash uchun moʼljallangan. Maʼlum chastotalar har xil shartlarga va
uzatilayotgan xabarlar turiga qarab taqsimlangan. Hozirgi kunda milliy va shaxsiy
tarmoqlarda ishlayotgan har xil turdagi peydjing tizimlari maʼlum.
Ular АQSh,
Frantsiya, Yaponiya va boshqa davlatlarning eng zoʼr firmalari tomonidan ishlab
chiqiladi. Аsbob – uskuna va xizmatlarumumiy bozorini yaratish maqsadida har xil
chaqiriq tizimlarida ishlatilatish imkoniyatli, bir qator bir xil standartlar qabul
qilinadi. Yevropa pochta va aloqa konferentsiya administratsiyasi (SEPT) 1969yilda
ShRChT standartlashtirdi, aniqrogʼi, chastota diapazoni
va tanal signallar bilan
uzatilayotgan kodli xabarlar tuzilishini standartlashtirildi. Umumiy soni bir necha
oʼn mingdan koʼp boʼlgan har xil kodli bu signallar tizimi “EVROSIGNАL” nomini
oldi. Umumiy soni 300 mingga yaqin abonentli “EVROSIGNАL” asosidagi
ShRChT Frantsiya, Germaniya va Shveytsariyada amalga kiritilgan.
ERMES kodi.
SHPCHT tarmoklarini integratsiyalash, xamda uzatish tezligini kattalashtirish
maksadida 1992 yilda ERME kodi deydigan umumevropa standarti ishlab chikildi.
Bu kod moxiyatlari kuyidagichadir:
1)
Yevropa xamma dasturlari uchun umumiy tarmok va umumevropa roumingi;
2)
Tor chastota palosasida xar-xil turdagi xabarlarni
uzatishda katta xajmli
tarmokni tashkil kilish imkonini beradi.
3)
Shaxsiy radio chakirik kabul kilgichlariga umumiy tasnifi (spetsifikatsiyaga).
ERMES kodi kuyidagi imkoniyatlarga ega:
1)
20-1600 belgili uzunlikka ega bulgan rakamli xabarni uzatadi;
2)
400 da 9000 gacha simvolli uzunlikka ega bulgan xarf rakam xabarni uzatadi;
3)
64 k bitgacha xajmga ega bulgan ixtiyoriy terilgan ma’lumotlarni uzatadi;
4)
ERMES SHRCHT ga kiruvchi xamma davlatlarda takomillashtirilgan kabul
kilgich bilan chakirik va xabarni kabul kiladi.
Yevropada 16 ta davlat ERMES kodi ishlatiladi va 25kGs fark bilan 16 ta ishchi
chastota tashkil kilish mumkin bulgan 169.4-169.8 MGs li yagona chastota
diapazona ajratilgan.
ERMES tula rakamli tizim xisoblanadi va 6.25 k baytlar s uzatish tezligini uzatish
tezligini ta’minlaydi.
ERMES kodini radiointerfeysi POCSAG kodidan ERMES kodini tula tuzilishi 1.3
rasmda keltirilgan.
Rakamli GSM standarti
XX asrning 80-yillarida endigina mobil aloka rivojlanishida Yevropa xar xil
standartdagi analog tarmoklar bilan koplangan edi – Skandinaviya
uzining tizimini,
Buyuk Britaniya uzining tizimni va xokazo. 1982 yilda Telekommunikatsiya
buyicha Yevropa Komissiyasi - CEPT (Conference of European Posts and
Telegraphs) tomonidan Yevropada yagona umumiy foydalanish xarakatdagi uyali
alokaning rakamli tizimini yaratish goyasi kabul kilindi va bu rakamli standart
kuyidagi talablarga javob berishi lozim edi:
•
nutk xabarini uzatishda
yukori sifat;
•
uskuna va xizmat kursatish narxi past bulishi;
•
abonent stansiyasi kichik ulchamli bulishi;
•
bir kator yangi xizmatlar va uskunalar bilan ishlay olishi;
•
Spektrni ishlatish buyicha samarali bulishi;
•
IXRT bilan moslanuvchanligi;
•
xalkaro roumingda ishlay olishi, ya’ni GSM standartidagi boshka tarmgida
abonent uzini AS dan foydalanishi mumkiligi.
Yana shuni aytib utish lozimki, GSM standarti zamonaviy rakamli tarmok
standartlari, birinchi navbatda IXRT (Integrallashtirilgan xizmatlar rakamli tarmogi
- ISDN Integrated Services Digital Network) va IT (intellektual
tarmok - IN
Intelligent Network) bilan bogik, GSM standartining asosiy tashkil etuvchi
elementlari, ishlab chikilayotgan xalkaro global xarakatdagi aloka tizimi UMTS
(Universal Mobile Telecommunications System) ga kiradi. 1989 yilda GSM
standartini ishlab chikish Yevropa Aloka Standartlashtirish Instituti ETSI (European
Telecommunication Standards Institute) ga utdi. 1991 yilda GSM standarti xizmat
kursatish
faoliyatini boshladi, 1993 yilga kelib GSM standartini 36 tarmogi 22
davlatda faoliyat kursata boshladi, xamda 25 davlat GSM yunalishini tanladi.1994
yil boshida GSM standartining abonentlari 1,3 millionga yetdi, 1995 yil oxirida esa
abonentlar soni 10 milliongacha kupaydi. Xakikatdan GSM standarti keng
kullaniladigan standart buldi, uyali aloka tizimi bulgan xar kanday davlatda GSM
tarmoklari mavjud desa xam bulaveradi.
