Pán: Ádebiyat Klass: 6 Waqtı

III.Taza tema túsindiriw: (15 minut) Maqtımqulınıń “Dáwran tabılmas” , “Bolarsań” qosıǵı
Túrkmen xalqınıń ullı gumanist oyshıl shayırı Maqtımqulı Orta Aziya dalalarında jasawshı xalıqlar
arasında oǵada keń taralǵan filosofiyalıq lirikanıń teńi-tayı joq sheberi. Shayır Túrkmenstannıń Iran
menen shegaralas jaǵında Ǵarrıqala degen jerde 1730-jılı tuwıladı. Ákesi Azadiy de zamanında ataqlı shayır bolǵan.Shayırdıń qosıqları qaraqalpaqlar arasına erte zamanlardan beri (ásirese, baqsılar arqalı) awızsha hám qoljazba túrinde keń taralǵan.
Bolarsań
Bálent tawlar biyikpen dep buwsanba,
Erigen bir shanaq zerdey bolarsań,
Tereń dárya, aybatıńa quwanba,
Waqtıń jetse, qara jerdey bolarsań.

Bilgenimdi ayttım, sóz kelgen waqta,

Zawal bar orınsız urǵan tayaqta,
Zalımlar xor bolıp, qalar ayaqta,
Ǵárip, sen jılama, sherdey bolarsań.

Jaqsılar janında júrgil sen óziń,

Mánisi dúr bolsın, sóylegen sóziń.
Alımǵa uyısań, ashılar kóziń.
Jáhillerge erseń, górdey bolarsań.

Luqmanday kóp dártke dárman berseń de,

Rustemdey dáwlerge párman berseń de,
Iskenderdey jerdiń júzin alsań da,
Sońında hámmege teńdey bolarsań.

Maqtımqulı serle ishi-tısıńdı,

Jayın bilip sarp et bolsa asıńdı,
Aqıllınıń qoy jolına basıńdı,
Er izine erseń, erdey bolarsań.

Dáwran tabılmas

Alǵıstı kóp alǵan kógerer gúldey,
Gúldiń máwsimindey dáwran tabılmas,
Ǵarǵıstı kóp alǵan úgiler kúldey,
Kúl ornınan qaytıp bostan tabılmas.

Tán jurtında ǵamlı kewil músápir,

Júrek dártli, janım kóp tartqan jábir,
Súyener márt izlep bolarman sebil,
Íǵbalıma márdi-maydan tabılmas

Kewil qoyıp gózle haqtıń jolına,

Mashqul bolma «dúnya quwmaq» oyınına,
Adamzat miymandur dúnya úyine,
Bir kún úy ishinde miyman tabılmas.

Maqtımqulı táǵdirine tán berdi,

Hárkim kómeshine kúl tarttı endi,
Jaman eken, ańlamasa dártińdi,
Jáhillik dártine dárman tabılmas.