Pisixalogiyada eksperiment metodning o`rni Reja; Eksperimental psixologiya fani haqida

Pisixalogiyada eksperiment metodning o`rni

Reja;

1.Eksperimental psixologiya fani haqida.

2. Veber va Fexnerning eksperimental psixologiya fani taraqqiyotiga Fexmerning eksperi qo'shgan hissalari.

3 V. Vundtning olib borgan ishlari.

Eksperimental psixologiya fani haqida.

• Mashhur ingliz offimt F.Gal ton 1884-1885 yillar davomida bir necha seriyalardan tajribalar otkazdi. Bunda 5 dan 80 yoshgacha bo'lgan hoxlovchilar arzimagan haq evaziga laboratoriyada o'z kuchi, reaktsiya tezligi; organizmning xislatlarini 17 korsatkich boyicha tekshirishlari edi. Bu xorsatkichlar qatoriga shuningdek, boyi, oqirlik, opкaning triklik siqimi, kalt va musht kuchi, harflarni eslab qolish qobiliyati, xorish otxtrligi, rangni farqlash kabi ko'rsatkichlar ham Kiritildi. To'liq dastur bo'yicha hammasi bo'lib 9337 kishi tekshirilib chiqildi. F.Gal tonning fikriga kora, testni o'kazish eksperimentni talab etadi. SHunday qilib, exsperiment fanning haqiqiy asosi, poydevori deb qarala boshlandi.

Bu haqida DJ. Kettell ham ta'kidlab o'tgan: qachonki asosidan eksperiment va o'lchash, aniqlash tashkil qilar ekan, shundagina psixologiya xaqiqiy va aniq fan bo'lishi mumkin.1890 yilda nashr qilingan ilmiy ishida u 50 turdagi laborotoriya testlarining ro'yxatini keltiradi. Hozirgi kunda ularni testdan ko'ra koproq tash toʻgʻriroq boʻladi, bu topshiriqlar testlarga qoyiladigan topshiriqlar deb atash talablardan faqat ikkitasiga ega edi: uni qo'llash korsatmasi mavjud hamda tadqiqotning (laborotor) ilmiy xarakteri ta'kidlangan edi. Bu talablarga kora laborotorlya yaxshi jixozlanishi; testni o'tkazish vaqtida begonalar bo`lmasligi; barcha teshiruvchilarga bir xilda ko'rsatma berilishi, ya'ni ular nima qilishlari kerakligini yaxshi o'zlashtirib olishlari lozim edi.

• Bu haqida DJ. Kettell ham ta'kidlab o'tgan: qachonki asosidan eksperiment va o'lchash, aniqlash tashkil qilar ekan, shundagina psixologiya xaqiqiy va aniq fan bo'lishi mumkin.1890 yilda nashr qilingan ilmiy ishida u 50 turdagi laborotoriya testlarining ro'yxatini keltiradi. Hozirgi kunda ularni testdan ko'ra koproq tash toʻgʻriroq boʻladi, bu topshiriqlar testlarga qoyiladigan topshiriqlar deb atash talablardan faqat ikkitasiga ega edi: uni qo'llash korsatmasi mavjud hamda tadqiqotning (laborotor) ilmiy xarakteri ta'kidlangan edi. Bu talablarga kora laborotorlya yaxshi jixozlanishi; testni o'tkazish vaqtida begonalar bo`lmasligi; barcha teshiruvchilarga bir xilda ko'rsatma berilishi, ya'ni ular nima qilishlari kerakligini yaxshi o'zlashtirib olishlari lozim edi.
• F.Galton va DJ.Kettell dastlabki asarlari nashr etilgach, test metodi g'oyasi turli mamlakat olimlarining diqqatini o'ziga tortdi. SHu tariqa uning tarafdorlari va qarshi bo'lgan olimlar paydo bo'la boshladi. Bu metodni qo'llash tarafdorlariga quyidagilarni kiritish mumkin: