Pirometallurgiya jarayonlari nazariyasi


Kimyoviy tаhlillar аsоsidа jismning minerаl



Download 6,35 Mb.
bet147/154
Sana31.12.2021
Hajmi6,35 Mb.
#277811
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   154
Bog'liq
Pirometallurgiyajarayonlarinazariyas

Kimyoviy tаhlillar аsоsidа jismning minerаl tаrkibini va solishtirma issiqlik sig‘imini аniqlаsh
1819-yilda fransuz olimlari Dyulong va Pti turli metallarning issiqlik sig‘imini tekshirib ko‘rib, qattiq holatdagi oddiy modda solishtirma issiqlik sig‘imining shu oddiy moddaga tegishli element atom og‘irligiga ko‘paytmasi ko‘pchilik elementlarda taminan bir xil bo‘lib, o‘rta hisob bilan 6,3 ga teng ekanligini topdilar. Bu ko‘paytma 1 gramm-atom elementni 1o ga qizdirish uchun zarur issiqlik miqdori bo‘lganligidan, u atom issiqlik sig‘imi deb ataladi. Shu qonuniyat Dyulong va Pti qoidasi deb ataladigan bo‘ldi.

Elementlarning atom issiqlik sig‘imi taxminan 6,3 kal/g = atom.grad. gat eng. 12.1 - jadval bu qoidani yaqqol ko‘rsatib beradi.

12.1-jadval

Ba’zi elementlarning issiqlik sig‘imlari



Element

Atom og‘irligi

Solishtirma issiqlik sig‘imi, kal/g ∙ grad

Atom issiqlik sig‘imi, kal/g atom-grad

Magniy

24,31

0,235

6,1

Oltingugurt

32,06

0,176

5,6

Temir

55,85

0,107

6,0

Mis

63,54

0,092

5,9

Rux

65,37

0,091

6,1

Qalay

118,69

0,053

6,4

Yod

126,90

0,052

6,6

Oltin

196,97

0,031

6,0

Qo‘rg‘oshin

207,19

0,031

6,3

Dyulong va Pti qoidasidan 6,3 ni oddiy moddaning solishtirma issiqlik sig‘imiga bo‘lish yo‘li bilan ayni element atom og‘irligining taqribiy qiymatini topish mumkin, degan xulosa kelib chiqadi. Oddiy moddaning solishtirma issiqlik sig‘imini esa tajriba yo‘li bilan topish oson.



Atom og‘irliklarini aniqlashning yuqorida ko‘rib chiqilgan metodlari juda aniq natijalar bermaydi, chunki birinchidan tomondan, molekular og‘irlikni bug‘ zichligiga qarab topishning aniqligi ahyon-ahyonda 1% dan oshadi; ikkinchi tomondan Dyulong va Pti qoidasi atom og‘irlikning taqribiy qiymatinigina topishga imkon beradi. Ammo bu metodlarning biri bilan topilgan atom og‘irlikni shu elementning ekvivalentiga solishtirib ko‘rish yoli bilan to‘g‘rilash (ya’ni, atom og‘irlikning aniq qiymatini topish) qiyin emas. Masalan, volfram (W) metalining solishtirma issiqlik sig‘imi CW = 0,035 kal/g ∙ grad ga va uning ekvivalenti EW = 30,65 g ∙ ekv ekanligini bilgan holda Dyulong va Pti qoidasiga binoan atom massani aniqlaymiz:

Ar (W) = 6,3/CW = 6,3/0,035 = 180 g

Bu qiymat esa taqribiy qiymatdir, shuning uchun uni ekvivalenti bilan solishtirgan holda avval valentligini va so‘ngra aniq atom massasini topamiz:

Valentlik (W) = Ar/EW = 180/30,65 = 5,87

Valentlikning qiymati butun songa teng bo‘lgani uchun bu sonni yaxlitlab (5,87 ≈ 6), so‘ngra ekvivalentiga ko‘paytiramiz:



Ar (W) = 6 ∙ 30,65 = 183,9 m.a.b. ga teng.


Download 6,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   143   144   145   146   147   148   149   150   ...   154




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish