Pirometallurgiya jarayonlari nazariyasi o‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Korrozion aktivator va ingibitorlar. Korroziya jarayonining tezligiga eritmalarda bo‘lgan ionlar, ya’ni H^ va OH^- ionlari konsentrasiyasi ya’ni eritmaning pH ko‘rsatkichi katta ta’sir ko‘rsatadi. H^ ionlari konsentrasiyasi ortsa, korroziya kuchayadi, OH^- ionlari konsentrasiyasining ortishi temirning korroziyalanishini susaytiradi. Lekin gidroksidlari amfoter xossaga ega bo‘lgan metallar (Zn, Al, Pb)ning korroziyasi OH^- ionlari konsentrasiyasi ortganda tezlashadi. Korroziyani tezlatuvchi moddalar korrozion aktivatorlar deyiladi. Bularga ftoridlar, xloridlar, sulfatlar, nitratlar va hokazolar kiradi. Korrozion muhitga qo‘shilganida metallar korroziyasini susaytiradigan moddalar korrozion ingibitorlar deb ataladi. Masalan, aminlar, mochevina, aldegidlar, sulfidlar, xromatlar, fosfatlar, nitritlar, silikatlar va hokazolar korrozion ingibitorlardir.



1.12-rasm. Korroziyadan himoyalash usullari.


Mavzuga oid namunaviy masala va mashqlar yechish
1-masala. Po‘latga xrom metalining qo‘shilishi uning korroziyaga chidamliligini oshiradi. Po‘latdagi xromning massa ulushi 1% bo‘lishi uchun massasi 60 kg bo‘lgan po‘latga ferroxrom qotishmasining qanday massasini (g) qo‘shish kerak? (Xromning ferroxromdagi massa ulushi 0,65 ga teng).
Yechish. Bu masalani ikki xil usulda yechish mumkin.
1-usul. “Krest” usulida yechiladi:
Ferroxrom 65% 1 x = 937,5 g
1%
Po‘lat 0% 64 60000 g
2-usul. Matematik usulda yechiladi. Bunda qo‘shiladigan ferroxrom massasini - x g deb, undagi xromning massasini esa – 0,65x deb belgilanadi va quyidagicha proporsiya tuziladi:
60000 + x 100%
0,65x 1%
Proporsiyada sonlar diagonaliga ko‘paytiriladi va tenglama tuzilib noma’lum qiymat – x topiladi:
0,65x · 100 = 60000 + x
65x = 60000 + x
65x – x = 60000
64x = 60000
x = 60000 : 64
x = 937,5