|
Mil. av. 1-mingyillikning 1-yarmida Eron hududida Midiya qaror topadi. Mil. av. VII asrdan esa davlat sifatida taniladi. Midiyada oldi ikki ustunli ayvon tariqasidagi g‘or maqbaralari (mas. Do‘koni Dovud), olov sajdagohlari tarqaladi. Poytaxti-Oqbatona (hozirgi Xamadon; Ibn Sino maqbarasi shu shaharda) edi. Oqbatonaning qo‘rg‘on devorlari juda mustahkam bo’lganligi ma’lum.
Xazrati Dovud g’ori
Hazrati Dovud g‘ori yoki Muqaddas Dovudning ajoyib arxeologik yodgorligi, muqaddas qadamjo va tabiatning mo‘jizasi hisoblanadi. Hazrat Dovud g‘ori muqaddas qadamjoga aylandi. Har kuni o‘nlab ziyoratchilar tashrif buyurishadi. Uning ichida barcha murojaatlar, qilingan so‘rovlar, istaklar Xudoyi taologa tezroq eshitiladi va amalga oshiriladi deb ishoniladi. Unga erishish uchun 1303 pog‘onali zinani yengib, yuqoriga ko‘tarilish kerak. Tog‘ning eng yuqori cho‘qqisida qadimiy masjid bor, 200 qadam pastroqda Hazrati Dovud g’ori bor. G‘or uzun tunnelga o‘xshaydi, uning oxirida xurmolarning va Hazrat Dovudning qo‘l va oyoq izlari saqlanib qolgan. Har bir kishi ham1500 dan ortiq zinalarni yengib o‘tishga qodir emas. Shuning uchun ham maqbara yonida “navbatchi” tuya va otlar bor. Zinalarda savdo rastalari mavjud bo‘lib, u yerda esdalik sovg‘alari, suv, hushbo‘y atirlar, oziq-ovqat, dorivor o‘tlar va boshqa ko‘p buyumlar sotib olish mumkin.
Xazrati Dovud g’orining ichki ko’rinishi
Ahamoniylar shaharsozligi mil. av. V asrda, ayniqsa rivoj topdi. Mil. av. VI asrda Eronning janubi-g‘arbidagi Sheroz yaqinida oldin Pasargada, keyin Persepol (Taxti Jamshid) va mil. av. V asrda Suz (Shush, Dizful yaqinida) shaharlari poytaxt bo’lishgan. Bu shaharlarning tuzilishini ko‘p jihatdan saroylar va ayniqsa, ularning taxt xonalari belgilagan. Binolar, asosan, g’ishtdan tiklangan, poydevorlar, zinalar, darvoza kesakilari toshdan ishlangan. Persepol saroyi asosan toshdan o’yilgan. Suzda saroyi rangdor (sir berilgan) bo'rtma suratlar bilan bezatilgan.
Ahamoniylar davlati (mil.avv. V asr)
Ko'p sonli mamlakatlarni zabt etish sharafiga erishgan Doro kelajakda butun dunyoning markaziga aylantirishni rejalashtirgan katta Persepol shahrini qurishni buyurdi. Miloddan avvalgi 1-ming yillik oʻrtalarida, Rahmat togʻi yaqinida sodir boʻlgan. Oltmish yillik qul mehnati bu ulug‘vor shaharning qurilishini tugatdi.
Bu qadimiy shaharda qurilgan uylar ulkan monolit supa ustida turibdi. Kengligi 300 metr va uzunligi 455 metr bo'lgan ushbu platforma Persepolning 125 000 kvadrat metr maydonini egallaydi. Forslarning munajjimlik va vaqtga juda sezgir bo'lganligini hisobga olsak, shahardagi binolar to'g'ri chiziq bo'ylab qurilgan, bu esa vaqtni aniq aniqlash imkonini beradi.
Bu shahar butun dunyoning markaziga aylanishi kerakligi sababli, Doro buning uchun hech qanday mablag'ni ayamadi. Persepol saroylari eng yaxshi marvaridlar bilan bezatilgan edi. Saroylardan birida (Apadana) yashirin xona va unda yog'och sarkofag topildi. Unda uzoq vaqt davomida mixxat yozuvi tushirilgan oltin va kumush lavhalar va tangalar saqlangan. Shahar bo'ylab ko'plab mixxat yozuvlari topilgan va ular, albatta, tadqiqotchilar uchun juda qimmatli materialdir.
https://ru.wikipedia.org/wiki
Dastlabki poytaxt Pasargada me’morligi sipolik bilan ziynatlanadi. Bu sifat Kirning saroy qoldiqlarida va uning qabrida namoyon bo’ladi. Persepol (Taxti Jamshid) saroyi qoldiqlari tepalikda joylashgan. Saroy Doro va Kserks tomonidan barpo etilgan. Shahar tashqarida, Naqshi Rustamda otashparastlar ibodatxonasi — Kabai Zardusht joylashgan. Saroydan 6 km masofada ahamoniylar tomonidan Istaxr shahri ham barpo etilgan. Deyarlik besh asr yashab, X asrda vayron etilgan.
Pasargada — qadimgi fors shahri, Ahamoniylar imperiyasining birinchi poytaxti. Pasargadalar hozirgi Madere-Soleyman shahri yaqinida, Eronning Pasargad ostan (viloyati) ning Pasargad shaxristoni hududida, Persepolisdan 87 km. shimoli-sharqda, Sherozdan 130 km. uzoqlikda joylashgan.
Buyuk Kir miloddan avvalgi 546-yilda poytaxt qurilishini boshlagan, lekin qurilish hali tugamaganida vafot etdi. Shahar poytaxtga aylandi. Doro I keyinchalik Persepolisni qurib, poytaxtni u yerga ko‘chirdi.
Arxeologik zonaga Kir maqbarasi, Taxt-Madere-Sulaymon, ikkita qirollik saroyi xarobalari va Chaxar bog' tipidagi bog'lar - to'rt qismli bog'lar kiradi. Umuman olganda, arxeologik zona 1,6 km² maydonni egallaydi.
Shaharning joylashuvi yetarlicha katta kuchning zilzilalariga bardosh bera oladigan tarzda amalga oshirildi.
Qadimiy shahar Pasargad
https://ru.wikipedia.org/wiki
Do'stlaringiz bilan baham: |
