Pensiya ishi

1.1-rasm. Umumdavlat moliyasi
1
 
 
Davlat  byudjetidan  tashqari  jamg’armalar  tashkil  etish  uchun  quyidagi  omillar  ta’sir 
etadi:  
•  Iqtisodiyot qisman nobarqaror bo’lgan bir sharoitda tijorat va tadbirkorlikni qo’llab-
quvvatlash, zarur bo’lgan sharoitlarda ularning moliyaviy operatsiyalarini rag’batlantirish uchun 
davlat  boshqaruv  organlari  ortiqcha  moliyaviy  resurslar  hisobidan  yangi  shakldagi  qo’shimcha 
Davlat fondlarini tashkil etish;  
•  Davlatning  byudjetidan  xoli  bo’lgan  Davlatning  byudjetdan  tashqari  jamg’armalari 
muayyan  bir  muommoni  bartaraf  etish  yoxud  mavjud  muommolari  ko’lamini  qisqartirishga 
qaratilgan bo’lib , davlat tomonidan qat’iy e’tiborga molik bo’ladi.  Aynan ushbu jamg’armalar 
qat’iy maqsadli yo’nalishga ega bo’lib, ularning moliyaviy resurslarini tashkil etish, taqsimlash 
va foydalanishni davlat tomonidan samarali nazorat qilish imkoniyati tug’uladi;  
•  Davlatning  byudjetdan  tashqari  jamg’armalari  muayyan  bir  sharoitlarda,  ya’ni 
daromadlariga nisbatan xarajatlari kam bo’lgan hollarda, ortiqcha mablag’lardan Davlat byudjeti 
defitsitini kredit shaklda qisqartiradi  yoki moliyaviy bozordan foiz va dividend shaklida manba 
olib, daromadlar hajmini yanada ko’paytiradi.  
Byudjetdan  tashqari  maqsadli  fondlar  umudavlat  moliyasining  muhim  bo’g’ini  bo’lib, 
ularning faoliyati qat’iy belgilangan.  
Oltmishinchi  yillarning  boshlaridan rivojlangan davlatlarda ilmiy-texnik fondlarni tashkil 
etishga  kata  e’tibor  berilmoqda.  Ushbu  fondlarning  daromad  qismini  shakllantirishda    byudjet 
mablag’lari qatorida yirik kompaniyalarning mablag’lari, universitetlarning badallari va boshqa 
manbalardan  foydalaniladi.  Yuqorida  ta’kidlangan  fondlarning  mablag’lari  fundamental 
tadqiqotlar, 
ilmiy 
markazlar 
qurilishi, 
kadrlarni 
tayyorlash 
sohasidagi 
dasturlarni 
moliyalashtirishga yo’naltiriladi. 
                                                           
1
 Vahobov A. V., Malikov T.S.,   Moliya: umumnazariy masalalar (o’quv qo’llanma) / Toshkent Moliya instituti. – 
Toshkent, 2007. asosida tayyorlandi 
Davlat moliyasi va mahalliy moliya 
 
Davlat byudjeti 
Davlat maqsadli  fondlari 
Davlat krediti 

---

Ayni paytda «byudjetdan tashqari davlat fondlari nafaqat davlatning daromadlar bazasini 
ta’minlashi  va  kelib  tushgan  pul  mablag’larini  xarajat  qilishi  lozim,  balki  jamiyatda 
makroiqtisodiy barqarorlikni hamda aholining optimal bandligini ta’minlashi zarur»
2
.