«pensiya ishi» kafedrasi umirqulova nilufar baxodir qizi fransiyada davlat byudjeti, byudjet tizimi va

1-BOB. FRANSIYA DAVLAT MOLIYASI VA BYUDJET TIZIMINI 

BOSHQARISHNING NAZARIY- HUQUQIY ASOSLARI 

 

1.1.  Davlat byudjeti va byudjet tizimini boshqarishning jahon amaliyoti 

 

Davlat  byudjeti  davlatning  iqtisodiy  va  ijtimoiy  vazifalarini  amalga 

oshirishda,  birinchi  navbatda,  davlat  mablag’larini  taqsimlash  va  xududlarda 

ijtimoiy-iktisodiy  infratuzilmani  rivojlantirishda  muhim  ahamiyatga  ega.  Davlat 

byudjeti–davlat  pul  mablag’larining  markazlashtirilgan  jamg’armasi  bulib,  unda 

daromadlar  manbalari  va  ulardan  tushumlar  miqdori,  shuningdek,  moliya  yili 

mobaynida  aniq  maqsadlar  uchun  ajratiladigan  mablag’lar  sarfi  yo’nalishlari  va 

miqdorlari  nazarda  tutiladi.  Davlat  byudjeti  daromadlari  rejasini  bajarish,  Davlat 

byudjeti  xarajatlarini  tashkil  etishga  oid  tamoyillar,  mablag’larni  maqsadli 

taqsimlash,  tejamkorlik  rejimiga  qat’iy  amal  qilish,  byudjet  intizomiga  amal 

qilinishiga  erishish  maqsadida  davlat  samarali  moliyaviy  nazorat  tizimiga  ega 

bo’lishi lozim. 

 Davlat  byudjeti  ijrosida  daromadlar  va  xarajatlar  rejalari  bajariladi,  davlatning 

belgilangan  dasturlari  ijro  qilinadi  va  byudjet  tashkilotlari  xarajatlari  moliyaviy 

mablag’  bilan  ta’minlanadi.  Davlat  byudjeti  g’azna  ijrosida  eng  muhim  vazifa 

qilib,  davlatning  ichki  va  tashqi  qarzlarini  kamaytirish,  byudjet  xarajatlarining 

samaradorligini  oshirish,  iqtisodiy-ijtimoiy  xarajatlarning  aniq  maqsadli  va 

manzilli  bo’lishishiga  erishish,  byudjet  mablag’laridan  foydalanishni  yaxshilash 

hamda  moliyaviy  nazorat  mexanizmini  to’liq  ishlashiga  erishiladi.  Bu  vazifalar 

byudjet mablag’larini egalariga tez va o’z vaqtida etib borishini ta’minlaydi. 

Byudjet  tizimi  –  umumijtimoiy  ehtiyojlarni  ta’minlash,  ijtimoiy-iqtisodiy 

dasturlarni  moliyalashtirish  uchun  yo’naltirilgan  byudjet  siyosati,  byudjet  huquqi 

va  byudjet  mexanizmini  o’z  ichiga  oladigan  moliya-byudjet  instituti  va 

jamg’armalarining yig’indisidir. 

 

Rossiya  Federatsiyasi  iqtisodchilardan  I.R.Zaripova,  V.R.  Xafizovaning  fikricha, 

byudjet  islohotlarini  rivojlantirish  qarorlarini  qabul  qilishda  nazariy  jihatdan  ko’p 

---

8 

 

qirrali byudjet tizimi tushunchasining mazmuniga e’tibor beriladi.