Pedagogikasi

M avzu   b o ‘y ich a   n a zo ra t savollari:
1.  T abiat bilan  bog‘liq qadriyatlar haqida m a’lum ot bering.
2.  M avsum iy  bayram   va  m arosim larning  ekologik  tarbiyadagi 
aham iyati nim ada?
3.  Shifobaxsh 
o ‘sim liklam ing 
m o‘jizaviy 
xosiyatlari 
haqida 
nim alarni  bilasiz?
4.  X alq  tabobatida  m usiqa  va  qo ‘shiqning  aham iyatiga  oid 
nim alarni  bilasiz?
5.  « S o g ‘lom  turm ush tarzi»  tushunchasiga ta ’rif bering.
6.  Tozalik,  shaxsiy  gigiyena  k o ‘nikm alariga oid  xalqona  ibratlardan 
m isollar keltiring.
7.  E kologik  tarbiya  va  ijodi janrlaridan  m isollar keltiring.
T O P S H IR IQ . 
Rivoyatni  diqqat  bilan  o ‘qib  chiqing.  D avolashning 
turli  xalqona usullari  haqida eshitganlaringizni  eslang.
T ild a n   q o lgan   xon
B ir  yurtning  xoni  tush  k o ‘ribdi.  Tushida  g o ‘rda  yotganm ish, 
m unkarnakirlar  kelib,  unga  d o ‘q-po‘pisa  qilibdi'.  X on  q o ‘rqib  ketibdi, 
ertalab  tursa,  tildan  qolibdi.  X on  gapirm oqchi  bo ‘larm ish-u,  gapira 
olm asm ish,  tili  nuqul  g ‘o ‘ldir-g‘o ‘ldir qilarm ish.  X o n n in g jah li  chiqibdi, 
baqirib-chaqirm oqchi  bo ‘libdi,  am mo  tili  yana  g ‘o ‘ldir-g‘o ‘ldirdan 
nariga  o ‘tm abdi.  Saroydagilar ham   xonim iz nim a  deyaptilar,  deb  hayron 
b o ‘lisharm ish.  «Ins-jins  tegdi»  deb,  alas-alas  qildirishibdi,  dev  chaldi 
deb,  qator-qator  q o ‘y  s o ‘yishibdi,  arvoh  urdi  deb,  xayr-ehson  qilishibdi, 
lekin  xonning  tili  chiqm abdi.  N avbatm a-navbat  tabiblar  qarashibdi, 
am m o  hech  kim   xonning  tilini  chiqarolm abdi.  «Sam arqandda  ibn  Sino 
degan  bir  tabib  chiqibdi.  U  o ‘likka jo n   kiritar  em ish»,  -  deb  eshitishgan 
ekan.  Bosh  vazir  Sam arqandga  borib,  ibn  Sinoni  boshlab  kelibdi.  Ibn 
Sino  xonning  u  yoq-bu  y o g ‘ini  k o ‘rgan  b o ‘libdi,  dori-darm on  ichtiribdi. 
Keyin  o ‘zicha:  «Bu  xon  hech  qanday  kasalga  chalinm agan.  Tushi  yo 
o ‘ngida  q o ‘rqqanidan  tili  y o ‘qolgan.  Buni  ta ’sir-aks  y o ‘li  bilan,  y a ’ni 
q o ‘rqitish usuli  bilan davolab, tilini  chiqaram an»,  deb o ‘ylabdi-da,  xonni 
tashqariga  olib  chiqib,  o ‘rindiqqa  o ‘tqazib  qo ‘yishni  buyuribdi.  Saroy 
kishilari  xonni  tabib  aytganday  qilib,  o ‘rindiqqa  o ‘tqazib  q o ‘yishibdi. 
Shundan  keyin  Ibn  Sino:  «X onning  eng  yaxshi  k o ‘rgan  narsasini  olib 
kelinglar-da,  ro ‘parasiga  qo ‘yinglar»,  -  deb  buyuribdi.  X on  Q orabayir
128

---

oti  bilan  Kenjaoyim   ismli  xotinini  yaxshi  ko‘rar  ekan.  R o ‘parasiga 
bog‘langan  otini  erkalatolmay  xon  yum -yum   yigMabdi.  Ibn  Sino:  «Yana 
nimani  yaxshi  ko ‘radi  xoninglar?»  deb  so'rabdi.  «Kenja  oyimni 
jonlaridan  ortiq  yaxshi  k o ‘radilar»,  deyishibdi.  Ibn  Sino:  «Kenja  oyimni 
olib  kelib,  otga  m indirib  qo'yinglar»,  debdi.  Saroy  kishilari  Kenja 
oyimni  olib  kelib,  xonning  suyukli  oti  ustiga  m indirib  qo ‘yishibdi. 
Podsho  Kenja  oyimni  k o ‘rib,  dodlab  yuboribdi.  Ammo  tili  dodga 
kelm asdan  nuqul  « g ‘uldur-g‘uldur»  qilarmish.
Ibn  Sino  saroyning  kattasini  bir  chetga  olib  chiqib:  «M en  bir  gap 
aytaman,  sizlar  uni  aniq  bajarasizlar,  y a ’ni  men  xon yonida  o ‘tirib,  sizni 
tuzata  olmagan  bo ‘lsam  ham,  bu  yerga  bekor  kelm abm an,  dori- 
darmonga  otingiz  bilan  kenja  xotiningizni  olib  ketyapman,  deym an-da, 
otga  minib  qamchi  bosaman,  -  debdi.  -   Kenja  oyim ga  ham  tayinlab 
qo'yinglar,  yana  meni  olib  qochib  ketar  ekan,  deb  qo‘rqib-pisib 
yurmasin.  Ammo  men  otga  qamchi  bosganda  dod-faryod  k o ‘tarsin», 
debdi.  Ibn  Sinoning aytganini  qilishibdi.
Podsho  ni ma  gapligini  bilolmay  hayron  emish.  Ibn  Sino  xonning 
oldiga  kirib,  tiz  ch o ‘kib:  -   Endi,  xon  hazratlari,  sizni  davolay  olmadim, 
kasalingiz  bcdavo  ekan.  Bergan  dori-darm onlarim ,  shuncha  kun 
qaraganlarim ga  saroydagi  kishilaringiz  ana  bu  otingiz  bilan  Kenja  oyim 
xotiningizni  tuhfa  qilishdi.  M enga  ruxsat  bersangiz,  uyimga  qaytsam ,  - 
debdi.  Ibn  Sino  shunday  deb  otga  qarab  chopibdi-da,  shoshib-pishib 
unga 
minib, 
ustma-ust  qamchi 
bosibdi. 
Podsho 
avval 
g'udir- 
g ‘udirlagancha o 'rnidan turib  ketibdi.  Keyin bir kuchanib  baqirgan  ekan, 
tili  chiqib  ketibdi...  Tovushi  butun  saroyni  larzaga  keltiribdi.  Ibn  Sino­
ning  orqasidan:  «Ushla,  ushla  anavi  qaroqchi  o ‘g ‘rini,  kuppa-kunduz 
kuni  otim  bilan  xotinimni  o ‘g ‘irlab  ketdi-i-i!  -   deb  baqiraveribdi, 
chaqiraveribdi.  Bir  payt  ibn  Sino  otni  choptirganicha  bir  joyga  borib, 
keyin  orqasiga  qaytib  kelibdi.  Uni  k o ‘rgan  xon:  «Xoy,  o ‘g ‘rimisan, 
tabibm isan,  -  debdi.  Shunda  ibn  Sino:  «M en  tabibman,  o ‘g ‘rim asm an», 
debdi.  Xon:  «B o'lm asa,  nega bunday  qilding?»  deb so ‘rabdi.  Ibn  Sino:
- 
Shunday  qilmasam  boMmasdi.  Siz  tushingizda  q o ‘rqqaningizdan 
tildan  qolgan  edingiz.  Sizni  q o ‘rqitish  orqaligina  davolash  mumkin  edi. 
Boshqa  har  qanday  dori-darm on  sizga  foyda  berolmasdi.  M ana  tilingiz 
chiqdi,  endi  xotiningiz  ham,  otingiz  ham  o ‘zingizga  buyursin,  -  debdi. 
Ibn  Sino  otdan  tushib,  uning  tizginini  xonga  tutqazibdi.  Xon  ibn 
Sinoning  aqlu-karom atiga  qoyil  qolib,  boshdan-oyoq  sarpo  beribdi-da, 
o^ziga  bosli  tabib qilib tayinlabdi.
129

---

T O P S H IR IQ .  A bu  Ali  ibn  Sinoning  sog‘liq-salom atlik  haqidagi 
fikrlarini  diqqat bilan o ‘qib chiqing.