Pedagogika

PEDAGOGIKA
 
2016, 4-son
 
 
 
35 
etishda uning tarkibiy qismlari va ularning xususiy unsurlari о‘rtasida yaxlitlik va 
tizimni saqlash uchun esa о‘qituvchidan yaxshi rivojlangan simmetriya hissi talab 
qilinadi. Ta’lim jarayoni uzviyligi mohiyatan unda uzulishlarga yо‘l qо‘yilmasligini 
nazarda  tutadi.  Tashkiliy  jihatdan  ta’lim  jarayonidagi  uzilishlarga  hech  qanday 
omillar xavf tug‘dirmayotgan sharoitda birinchi о‘ringa о‘qituvchining kasbiy va 
shaxsiy sifatlari kо‘tariladi. Fan sohasidan qat’i nazar ta’lim jarayonining umumiy 
mazmunini  tahlil  etar  ekanmiz,  shunga  amin  bо‘lamizki,  о‘qituvchi  tomonidan 
muayyan  о‘quv  vazifasini  о‘quvchilar  yakuniga  yetkazmagan  vaziyatda  yangi 
topshiriqlar berilishi ta’lim oluvchilar oldiga ma’lum masalalarni qismlarga ajratib 
qо‘yishda proporsiyalarga e’tiborsizlik qilinishi, nazoratning asimmetriya tarzida, 
ya’ni  ma’lum  davriylikni  saqlashga  befarqlik  bilan  amalga  oshirilishi,  uzviylikni 
ta’minlashga  halaqit  beradi.  Ta’lim  jarayonidagi  uzviylikka  salbiy  ta’sir 
kо‘rsatuvchi  ushbu  holatlarga  qarshilik  kо‘rsatishda  о‘qituvchining  yaxshi 
rivojlangan  simmetriya  hissi  muhim  psixologik  omil  sifatida  namoyon  bо‘ladi, 
chunki simmetriya hissi yaxshi rivojlangan о‘qituvchi:  
1)  obyektiv  omillar  ta’lim  oluvchilar  oldiga  qо‘yilgan  ma’lum  masalani 
yakunlashga  tо‘sqinlik  qilishiga  qaramay  qanday  bо‘lmasin  uni  oxirgacha 
yetkazish yо‘llarini, noodatiy shakllarini topadi, hech qachon uni chala qoldirishga 
о‘ziga izn bermaydi;  
2) har qancha qо‘shimcha masalalarga tо‘xtalmasin, turli chekinishlarga yо‘l 
qо‘ymasin  doim  markaziy  muammoga,  mashg‘ulotning  bosh  yо‘nalishiga 
qaytishga qiynalmaydi;  
3) kо‘rib chiqilayotgan har bir xususiy masala tegishli fan sohasida egallab 
turgan  о‘rinni,  uning  aniq  joyini  va  boshqa  tarkibiy  unsurlar  bilan  bо‘lgan  kо‘p 
tomonlama aloqalarini yaqqol tasavvur qila oladi. 
Shubhasiz,  ushbu  sifatlar  о‘qituvchiga  ta’lim  jarayonida  izchillik,  kо‘chma 
ma’nodagi  tekislik,  uzviylikni  saqlash  uchun  yordam  beradi.  Shunday  ekan, 
bо‘lg‘usi  pedagoglarni  tayyorlash  jarayonida  simmetriya  hissini  rivojlantirish 
masalasiga  alohida  e’tibor  qaratish  maqsadga  muvofiq.  Yaxshi  rivojlangan 
simmetriya  hissi  о‘qituvchiga  mikrodarajada,  ya’ni  bevosita  ta’lim  jarayoni 
davomida uzluksizlikni  ta’minlashga psixologik  jihatdan  yordam  beradi. Shunga 
kо‘ra,  bizningcha,  ta’lim  uzluksizligi  mikrodarajada  ta’minlangan  taqdirdagina 
makrodarajadagi,  ya’ni  butun  ta’lim  tizimi  bosqichlari  miqyosidagi  uzluksizlikni 
saqlash uchun zarur ichki sharoit yaratiladi.