Pedagogika

PEDAGOGIKA
 
2016, 4-son
 
 
 
18 
Xorijiy  muzey  tajribasida  muzey  pedagogikasi  bolalarning  jismoniy  va 
psixologik rivojlanishidan kelib chiqqan holda turli о‘quv usullaridan foydalaniladi.  
6-11  yoshdagi  bolalar  vaqt  haqida  ma’lum  tasavvurlarga  ega  bо‘lsa-da, 
abstrakt  tushunchalarni  qabul  qilishga  hali  tayyor  emas.  Bu  yoshda 
о‘quvchilarning  muzeyga  tashrifini  shakllantirish,  shuningdek,  ekspozitsiyadan 
olingan ma’lumotlarni о‘z tajribasi bilan uzviy bog‘lashga о‘rgatish kerak. 
9-12  yoshdagilar  abstrakt  tushunchalarni  tushunadi,  lekin  psixologik 
tomondan kо‘proq ularga bilimning sensor shaklidagi usullari tо‘g‘ri keladi
1
.  
Kо‘pgina muzeylarda о‘quvchilarga savol-javob shaklida tushuntirish ishlari 
olib boriladi. Muzey pedagogi biror bir hodisa bо‘yicha о‘quvchilarga savol berish 
orqali  ularda  voqeliklarni  kuzatish,  tahlil  qilish  va  yechim  topish  kо‘nikmalarini 
tarkib  toptiradi.  Bu  ham  о‘quvchilarning  ekspozitsiyada  namoyish  etilayotgan 
ma’lumotlarga  munosabati  va  unga  nisbatan  shaxsiy  fikrini  shakllantirishda 
muhim ahamiyatga ega. 
Muzeyda о‘quvchilar kо‘proq erkinlik va mustaqillikni yoqtiradi. Ularga qо‘l 
bilan ushlab kо‘rish  va eksponat bilan  muloqotga  kirishish  imkoniyatini yaratish 
darkor,  chunki  aynan  eksponat  nusxalari,  maketlari  va  mulyajlari  о‘quvchilar 
uchun hech narsaga tenglashtirib bо‘lmaydigan о‘quv materiali hisoblanadi. Shu 
bois  kо‘plab  muzeylar  о‘z  zallarida  bolalar  uchun  eksponatlarning  nusxalarini 
yasab,  ularga  predmetlarni  sinab  kо‘rishga  imkon  yaratadi.  Tarixiy  shaxslar 
kiyimini  kiyib  kо‘rish  yoxud  zadogon  ayolning  taqinchoqlarini  taqib  kо‘rish, 
kulolchilik charxida kо‘zalarni yasab kо‘rish о‘quvchida katta taassurot uyg‘otadi. 
Hozirgi  kunda  kо‘plab  xorijiy  muzeylar  teatrlashtirilgan  sahnalardan 
foydalanmoqda. Bu ayniqsa, tarix va texnika muzeylarida samarali natija beradi. 
Mazkur tomoshalar bir guruh muzey xodimlarining ma’lum bir davrni о‘zida aks 
ettiruvchi qahramonlar obraziga  kirishi  yoki ekskursovodlarning mavzu bо‘yicha 
libos  kiyishi  bilan  namoyon  bо‘ladi.  Bu  sahnalar  bolalarni  jalb  qilishda,  ularning 
tarixiy tafakkurini rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etadi. 
Yoshlarga  о‘lkamizning  о‘tmishini  о‘rgatish  natijasida  ularda  kelajakka 
ishonch  hosil  qilinadi.  Yosh  avlodning  yetuk,  insonparvar,  chin  e’tiqodli  qilib 
tarbiyalashda  maktab  jamoatchilik  muzeylari  va  davlat  muzeylari  muhim  о‘rin 
egallaydi.  Yosh  avlodga  о‘tmishdagi  ota-bobolarimizning  mehnati  bilan 
yaratilgan milliy kiyim-kechaklar, taqinchoqlar, mehnat qurollari, eski uy-rо‘zg‘or 
buyumlarini  kо‘z  qorachig‘idek  avaylab-asrash  va  ularga  hurmat  bilan  qarash 
tuyg‘usini singdira olsak, ular chinakam milliy e’tiqodli, qadriyatlarimizga hurmat 
bilan  qaraydigan  insonparvar  shaxs  bо‘lib  shakllanishlariga  erishish  mumkin. 
Muzeylar  tarixiy,  moddiy  va  ma’naviy  yodgorliklarni  tо‘plash,  saqlash,  tashkil 
                                                           
1
Ўзбекистон музейлари истиқболи. – Тошкент: Akademnashr, 2013. – Б. 18-19. 

---