Pedagogika

PEDAGOGIKA
 
2016, 4-son
 
 
 
108 
- о‘rganilgan asarlarni bolalar bayramlarida ijro qilish, jamoa bо‘lib chalish 
kо‘nikmalarini takomillashtirish. 
Ansambl  ishini  tashkil  qilishda 
ijrochilarni  tо‘g‘ri  joylashtirish 
muhim. 
Bolalar rahbarni yaxshi kо‘ra olishi, qulay tarzda turishi yo о‘tirishi, bir-biriga halal 
bermasligi  lozim.  Milliy  cholg‘ularni  erkin  guruhlar  bо‘yicha:  oldin  zarbli,  keyin 
torli  asboblar  tartibida  joylashtirish  maqsadga  muvofiq.  Kichik  cholg‘uchilarni 
о‘zining  doimiy  о‘rnini  egallashga  odatlantirish  zarur.  Ansambl  qatnashchilari 
bilan  mashg‘ulotlarda  о‘yin,  kommunikativ  (muloqot,  tengdoshlari  va  katta 
yoshdagilar  bilan  hamkorlik),  bilish-tadqiqotchilik,  musiqiy  va  harakat  faoliyati 
amalga  oshiriladi.  Musiqiy-didaktik  о‘yinlar  davomida  tovush  balandligini 
eshitish, ritm tuyg‘usi, tembrni eshitish, xotira va eshitish qobiliyati, ijodkorlikni 
rivojlantirish asosiy maqsad qilib qо‘yiladi. 
Musiqiy-didaktik о‘yinlardan kuylash, musiqani tinglash, ritmik harakatlar, 
cholg‘u  asboblarini  chalish  jarayonida  foydalaniladi.  “Cholg‘uni  top  (rasmga 
qarab)”, “Musiqiy rebus”, “Notalar qayerda yashaydi?”, “Minor-major”, “Musiqiy 
zina”,  “Aks-sado”,  “Qushlar  sanog‘i”,  “Oq  terakmi,  kо‘k  terak”,  “Yomg‘ir  – 
yog‘aloq”  kabi  о‘yinlar,  ertaklar  va  musiqiy  voqealar  cholg‘uchilik  faoliyati  bilan 
shug‘ullanish  mashqlari  tarkibiga  uyg‘unlikda  singdirilishi  mumkin.  Ularning 
qoidalari va mazmuni bolalar uchun о‘ziga xos yо‘naltiruvchi vosita bо‘lib xizmat 
qiladi.  Har  bir  cholg‘u  chalishning  turli  usullarini  talab  qiladi.  Dutor  chalishni 
о‘rgatish  misolida  о‘qitish  texnologiyasini  qisqacha  kо‘rib  chiqamiz.  Dutor 
chalishni 
о‘rgatishda, 
masalan, 
multimedia 
vositalaridan 
foydalanib, 
“Sо‘g‘diyona”  о‘zbek  xalq  cholg‘u  asboblari  orkestri  ijrosini  kо‘rish  va  tinglash 
taklif qilinadi. Namoyish tugagach, bolalardan о‘zlariga tanish cholg‘ularni aytib 
berish  sо‘raladi.  Keyin  bolalarga  ular  qaysi  sozni  tinglaganini  aytib,  uni  ushlab 
kо‘rish uchun beriladi.  
Zamonaviy  pedagogik  va  axborot  texnologiyalari  musiqiy  rahbar 
(pedagog)ning о‘z ish uslubini topish, metodik odatlarini tez va oson о‘zgartirish, 
tajribalarni  amalga  oshirish,  bolalarni  va  о‘zini  musiqa  bilan  muloqotdan 
shodlantirish imkoniyatini bir necha barobar oshiradi. Undan faqat ijodkorlik va 
erkin fikr, keng tasavvur talab qilinadi. 
Xulosa qilib aytish mumkinki, maktabgacha yoshdagi bolalarni xalq cholg‘u 
asboblarini chalishga о‘rgatishda zamonaviy texnologiyalarni qо‘llash bolalarning 
mashg‘ulotlarga, umuman, musiqaga qiziqishini orttirish bilan birga, kо‘zlangan 
natijalarga  kafolatlangan  tarzda  erishishni  ta’minlaydi.  Shu  jumladan,  musiqa 
bola  ruhiyatiga  va  komil  inson  sifatida  rivojlanishiga  о‘zining  ijobiy  ta’sirini 
о‘tkazadi,  shuningdek,  uning  ijodkorlik  hamda  olamni  anglash  qobiliyatini 
shakllantiradi.