Pedagogik texnologiya tushunchasi XX asrda paydo bo'ldi va 1940 -1950 yillarda
“ta'lim texnologiyasi” tarzida qo'llanilib, mazmunan o'quv jarayonida audio -vizual
texnika vositalaridan foydalanishni anglatgan. Atama dastlab AQSh, Angliyada qo'llana
boshladi. O'tgan asrning 80-yillarida pedagogik texnologiya kompyuterli va axborot
Dastlab «Texnologiya» tushunchasi fanga 1872 yilda kirib keldi va grekcha ikki so'zdan -
«texnos» -hunar va «logos»-fan, so'zlaridan tashkil topib, «hunar fani» ma'nosini anglatadi. Qator
yillardan beri, pedagogik texnologiyaga o'quv jarayonini texnik vositalar yordamida amalga
oshirish, deb qarab kelindi. Faqat 70-yillardan boshlab pedagogik adabiyotlarda bu tushuncha
yangicha talqin etila boshlandi.
Mustaqillikka erishgan O'zbekiston olimlari xorijiy mamlakatlar bilan iqtisodiy, ijtimoiy,
siyosiy va ilmiy-ma'rifiy aloqalar o'rnata boshladilar. Natijada yurtimizga ilg'or va samarali
texnologiyalar kirib kela boshladi. Pedagogik texnologiyani o'quv jarayoniga olib kirishning
zarurligini ilmiy asoslab bergan rossiyalik olim V.P. Bespalkoning fikricha, «Pedagogik
texnologiya-bu o'qituvchi mahoratiga bog'liq bo'lmagan holda pedagogik muvaffaqiyatni
kafolatlay oladigan o'quvchi shaxsini shakllantirish jarayonining loyihasidir».
M.V. Klarin fikricha, “Pedagogik texnologiya-o'quv jarayoniga texnologik yondashgan
holda, oldindan belgilab olingan ko'rsatkichlardan maqsad kelib chiqib, o'quv jarayonini
loyihalashdir”. O'zbekistonlik pedagog-olimlardan N. Sayidahmedov va M. Ochilovlarning
fikricha, “Pedagogik texnologiya-bu o'qituvchi(tarbiyachi)ning o'qitish (tarbiya) vositalari
yordamida o'quvchi (talaba)larga muayyan sharoitda ta'sir ko'rsatishi va bu faoliyat mahsuli
sifatida ularda oldindan belgilangan shaxs sifatlarini intensiv shakllantirish jarayonidir”. Yuqorida
keltirilgan ta'riflardan ko'rinib turibdiki, o'tgan yillarda Pedagogik texnologiya-o'quv jarayonini
berilgan dastlabki ta'lim maqsadi va mazmunidan kelib chiqib loyihalashdir, deya ifodalandi.
Pedagogik texnologiyaning asosiy elementlari quyidagilardan iborat:
Pedagogik muloqot texnologiyasida o'qituvchi (pedagog)ning o'quvchi-talabalar bilan
muloqoti.
Pedagogik texnologiya atamasiga har bir didaktik olim o'z nuqtai nazaridan kelib
chiqqan holda ta'rif bergan. Ushbu ta'riflar ichida eng maqsadga muvofig'i YUNYESKO
tomonidan berilgan ta'rif sanaladi.
Pedagogik texnologiya – ta'lim shakllarini optimallashtirish maqsadida, inson va texnika
resurslari va ularning o'zaro ta'sirini hisobga olgan holda, butun o'qitish va bilimlarni
o'zlashtirish jarayonini yaratish, qo'llash va aniqlash tizimidir. Pedagogik texnologiya
amaliyotga joriy etish mumkin bo'lgan ma'lum pedagogik tizimning loyihasi hisoblanadi.
Pedagogik texnologiyaning maqsadi – ommaviy ta'lim sharoitida ta'lim jarayonining
zaruriy samaradorligini ta'minlash va talabalar tomonidan o'qishning ko'zlangan natijalariga
erishish kafolatidan iboratdir.
Pedagogik texnologiyaning bosh vazifasi – ommaviy ta'lim sharoitida «oddiy»
pedagoglarga o'qitishning etarli samarasiga erishishni ta'minlovchi, o'quv jarayonini yaratish
hisoblanadi.
Pedagogik texnologiyaning predmeti – o'quv jarayonining o'zi hisoblanadi. Pedagogik
texnologiyaning ob'ekti – o'quv jarayonining tarkibiy qismlari hisoblanadi. O'quv-tarbiya
jarayonida pedagogik texnologiyalarning to'g'ri joriy etilishi o'qituvchining bu jarayonda asosiy
tashkilotchi yoki maslahatchi sifatida faoliyat yuritishiga olib keladi. Bu esa talaba yoki
o'quvchidan kuproq mustaqillikni, ijodni va irodaviy sifatlarni talab etadi. Demak, pedagogik
texnologiya didaktik vazifalarni samarali amalga oshirish, shu sohadagi maqsadga erishish yo'li
bo'lib hisoblanadi.
3
.2. Ta'lim usullari va vositalari.
Ta'lim jarayonida to'g'ri usul tanlar ekanmiz, ko'zlangan natijaga komil ishonch va qisqa
yo'l bilan erisha olamiz. Pedagogika tarixidan, pedagogika amaliyotida ham o'qitish usullarining
juda katta boyligi to'plangan.
Ta'lim usuli deganda, ta'lim jarayonida o'qituvchi va o'quvchilarning kutilgan maqsadga
erishishga qaratilgan birgalikdagi faoliyatlari tushuniladi. O'qitish usullari ta'lim jarayonida
o'qituvchi va o'quvchi-talaba faoliyatining qanday bo'lishini, o'qitish jarayonini qanday qilib
tashkil etish va olib borish kerakligini belgilab beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
