Pedagogika psixologiya



Download 18,99 Mb.
bet31/168
Sana13.02.2022
Hajmi18,99 Mb.
#446136
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   168
Bog'liq
Pedagogika va psixologiya majmua 2021 (1)

Frustrasiya kishini tajang, tajovuzkor, qo`pol qilib qo`yishi yoki aksincha uni yuvosh qilib qo`yishi mumkin. O`quvchilarga tarbiya berishda frustrao`iyani oldini olib, yengib bo`lmaydigan narsa yo`qligini, bu qiyinchiliklar vaqtincha ekanligini aytib, ishontirib ularda istiqbolni yaratish kerak.
SHaxs ijtimoiy, konkret – tarixiy sharoitlarda yashashi, ta’lim-tarbiya olishi tufayli tarkib topadi. SHaxs taraqqiyotining xarakatlantiruvchi kuchi nimadan iborat? Bu masalani xal qilish yuzasidan psixologiya tarixida ikkita oqim mavjud bo`lib, ulardan birinchisi - shaxs psixik taraqqiyotining biogenetik kontseptsiyasi, ikkinchisi - esa sosiogenetik kontseptsiyasidir.
Biogenetik kontseptsiyaga ko`ra inson shaxsining taraqqiyoti biologik faktor, ya’ni nasliy faktor bilan belgilanadi. Bu kontseptsiyaga ko`ra, odam psixik faoliyatining shaqllarigina emas, balki bu faoliyat shaqllarining mazmuni ham go`yo tug`ilishidan peshonasiga yozib qo`yilgan emish, odamning psixik taraqqiyot bosqichlari va ularning yuzaga kelish tartiblari avvaldan belgilanib qo`yilgan emish.
Biogenetiklar pedagoglardan bolada taqdir yo`li bilan qanday shaxsiy sifatlar yuzaga kelishini bilib turishni, lekin ularning yuzaga kelishiga qarshilik qilmaslikni, aksincha yordam berishni talab qiladilar.
Sosiogenetik kontseptsiya shaxsning taraqqiyotini uning atrofidagi ijtimoiy muxitga bog`lab tushuntiradilar. Ularning aytishicha «odam ijtimoiy muxit nusxasidir». Sosiogenetik ham biogenetiklar singari rivojlanayotgan odamning shaxsiy faolligini inkor qiladilar. Odam faqat atrofidagi muxitga moslashadigan, passiv rol o`ynaydigan mavjudot deb qaraydilar. Agar sosiogenetik kontseptsiyani to`g`ri deb bo`lsak, u xolda nima sababdan ba’zi xolda bir xil muxitda xar xil odamlarning yetishib chiqishi tushunib bo`lmaydigan masala bo`lib qoladi.
SHaxs taraqqiyotini xarakatlantiruvchi kuchlar muammosini xal qilishda dialektik materializm ta’limotiga asoslanish lozim. SHaxsning faolligi odamni anglangan yoki anglanmagan motivlarining murakkab sistemasi orqali faoliyatga undovchi extiyojlar yig`indisiga bog`liqdir. Biroq extiyojlarni qondirish jarayoni ichki qarama – qarshiliklarga ega bo`lgan jarayondir.
Odatda extiyojlar paydo bo`lishi bilanoq qondirilmaydi. Extiyojlarni qondirish uchun moddiy vositalar, shaxsning faoliyatga ma’lum darajada tayyor bo`lishi, bilimlar, ko`nikmalar va shu kabilar zarurdir.
SHaxs taraqqiyotida irsiyat va muxitning rolini to`la inkor qilib bo`lmaydi, balki xar ikkisining ham ma’lum darajada o`z o`rni bor. Lekin shaxs taraqqiyotini belgilovchi asosiy omil ta’lim – tarbiya bo`lib xisoblanadi.
Xar qanday tirik organizmning faolligi extiyojlar natijasida xosil bo`ladi va ana shu extiyojlarni kondirishga karatiladi.Buqonuniyat insoniyat olamiga ham tegishlidir. Anglangan va anglanmagan, tabiiy va madaniy, moddiy va ma’naviy, shaxsiy va shaxsiy – ijtimoiy extiyojlar kishida faollikning turli shaqllarini vujudga keltiradi.
Xayvonning xatti – xarakati hamma vaqt u yoki bu extiyojni qondirishga bevosita yunaltirilgan bo`ladi. Extiyoj xayvonni faollikka majbur qilish bilan birga, shu faollikning shaqlini ham belgilaydi. Masalan, ovkatlanish extiyoji /ochlik/ xayvonda ovqatlanish faolligini vujudga keltiradi – sulak ajratishga, ovkat izlash yoki uni poylashga, yerdan kavlab olish yoki yutishga olib kelgadi.
Insonning xatti – xarakati esa butunlay boshqacha tuzilishga egadir.

Download 18,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   168




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish