Liberal rahbar - bu rahbarning kayfiyatini, ishga munosabatini, ishdan mamnun yoki mamnun emasligini bilish qiyin. Unda ta’qiqlash, po`pisa bo`lmaydi, uning o`rniga ko`pincha, ishning oxirgi oqibati bilan tanishish bilangina cheklanadi. holos. Jamoada hamkorlik yo`q. Boshliq jamoaning muammolarini ishning baland-pasti bilan qiziqmaydiganday, go`yoki boshqa «koinotda» yurganga o`xshaydi.
№
|
O‘qituvchining munosabat va muomalani
boshqarishdagi harakatlari
|
Avtori
tar
(yakka
xokimlik)
|
Demokra
tik
(hamkor-
lik)
|
Liberal
(beparvo-
lik, muro-
salilik)
|
1.
|
Boshqalar fikrini o‘ziniki qilib oladi.
|
+
|
|
|
2.
|
O‘zi yakka holda guruh faoliyati yo‘nalishini belgilaydi.
|
+
|
|
|
3.
|
Tashabbuskor emas.
|
|
|
+
|
4.
|
O‘zi ko‘rsatma va buyruq beradi.
|
+
|
|
|
5.
|
Jamoa ishiga aralashmaydi.
|
|
|
+
|
6.
|
Tashakkuri ham buyruqdek chiqadi.
|
+
|
|
|
7.
|
Hamma masalalarni yuzaki ko‘rib chiqadi.
|
|
|
+
|
8.
|
Boshqalar fikriga hurmat bilan qaraydi.
|
|
+
|
|
9.
|
Aytilgan narsani to‘liq bajarilishini talab etadi.
|
+
|
|
|
10.
|
Boshqalar fikriga tez qo‘shiladi va qabul qiladi.
|
|
|
+
|
11.
|
So‘z va gaplari qattiq va qo‘pol.
|
+
|
|
|
12.
|
O‘zining shaxsiy nuqtai nazari yo‘q.
|
|
|
+
|
13.
|
Jamoa fikrini va tashabbusini
ma’qullaydi hamda rivojlantiradi.
|
|
+
|
|
14.
|
Gap qaytargan va gap o‘rgatganlarni
yoqtirmaydi.
|
+
|
|
|
15.
|
Javobgarlikdan o‘z-o‘zidan chetlashtiradi
|
|
|
+
|
16.
|
Obro‘si bo‘lmaydi.
|
|
|
+
|
17.
|
Intizomni qattik talab etadi.
|
+
|
|
|
18.
|
O‘z tinchini o‘ylaydi.
|
|
|
+
|
19.
|
Ish natijasi bilan qiziqmaydi.
|
|
|
+
|
20.
|
So‘zsiz bo‘ysunishni talab etadi.
|
+
|
|
|
21.
|
O‘z ishiga sovuqqon.
|
|
|
+
|
22.
|
Qo‘rqmasdan javobgarlikni o‘z bo‘yniga oladi.
|
|
+
|
|
23.
|
Kasbini sevmaydi.
|
|
|
+
|
24.
|
Tushuntirmaydi, lekin talab qiladi.
|
+
|
|
|
25.
|
Jamoa ishiga tayanib ish olib boradi.
|
|
+
|
|
26.
|
Talaba (yoki o‘quvchi)ga e’tiborsiz, beg‘am.
|
|
|
+
|
27.
|
O‘qituvchi ekanligini yoddan chiqarib qo‘yadi
|
|
|
+
|
28.
|
O‘ziga bino qo‘yishni yaxshi ko‘radi.
|
+
|
|
|
29.
|
Talaba (yoki o‘quvchi)larni erkin fikrlashga yo‘l qo‘ymaydi.
|
+
|
|
|
30.
|
Talaba (yoki o‘quvchi) fikri bilan
o‘rtoqlashmaydi.
|
+
|
|
|
17-20 ta to‘g‘ri javob “qoniqarli”
21-24 ta to‘g‘ri javob “yaxshi”
25-30 ta to‘g‘ri javob “a’lo”
Talabalarga quyidagi namuna asosida ishlab chiqilgan jadval tarqatilib, talabalardan uni 20 daqiqa davomida to‘ldirib berishlari so‘raladi:
Mas’uliyat tushunchasi haqida Sizning fikrlaringiz?
Savollar
|
1-misol
|
2-misol
|
3-misol
|
Mas’uliyat nima?
|
|
|
|
Mas’uliyat kimlar uchun shart
|
|
|
|
O‘zini mas’ul deb hisoblagan shaxslar kimlar?
|
|
|
|
Mas’uliyat nimalarni talab qiladi?
|
|
|
|
Kimlar mas’uliyatga ega?
|
|
|
|
Mas’uliyatsizlikka qanday chora ko‘rish mumkin?
|
|
|
|
Bu kabi jadvalni o‘tiladigan mashg‘ulot xarakteridan kelib chiqqan holda shaxsning boshqa sifatlari uchun tuzib, dars mavzuining yanada qiziqarli o‘zlashtirilishiga erishish mumkin.
TOPSHIRIQ
Quyidagi jadvalda X tovarning bozordagi taklif miqdori berilgan.
Taklifning narx bo‘yicha elastikligi
|
Taklif miqdori (dona)
| Narx (so‘m) |
|
0
2
4
6
8
10
12
14
|
2
4
6
88
10
12
14
16
|
Taklifning narx bo‘yicha elastikligini hisoblang va jadvalni to‘ldiring!
TOPSHIRIQ
Kunlar sovuq bo‘lgach, qo‘lqoplarga bo‘lgan talab ortadi. Biroq ularning narxi bahorda qanday bo‘lsa, shundayligicha qoladi. Bu vaqt ichida junning narxi qanday o‘zgaradi?
TOPSHIRIQ
Onasining qoni yaxshi iviydigan, otasining qoni yaxshi ivimaydigan (gemofilik) oilada tug‘ilgan qiz, balog‘atga etgach, qoni yaxshi ivimaydigan yigitni yaxshi ko‘rib, unga turmushga chiqmoqchi. Bunday nikohga uning otasi – injener rozi, biroq onasi – vrach tamomila qarshi. Qiz sarosima holatda, nima qilishini bilmaydi. Sizlar qizga qanday maslahat berasizlar?
TOPSHIRIQ
Ikki tomonning fikrini o‘ylab ko‘r.
Ko‘p hollarda iqtisodiy sharoit ikki tomonning hamkorligini talab etadi. Masalan ishlab chiqaruvchi va iste’molchi yoki sotuvchi va xaridor. Iqtisodiy rivojlanishni ta’minlash jarayonida ana shu ikki tomonning xohishlari, imkoniyatlari va ehtiyojlari hisobga olinishi lozim. Ana shunday fikrlashga bizni ROS deb ataluvchi didaktik vazifa o‘rgatadi:
Bunda talabadan ikki tomonning tutgan o‘rniga qarab istaklari, imkoniyatlari va ehtiyojlarini aniqlash talab etiladi.
Bu vazifani bajarish vaqtida talaba ikki tomonni ham qoniqtiruvchi echimni topishga harakat qilishi lozim.
TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
Asosiy adabiyotlar:
O’zbekiston Respublikasining Konstitustiyasi. –T.: O’zbekiston, 2011.
O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi Qonuni. Barkamol avlod - O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. - T.: “Sharq” nashriyot-matbaa konsterni, 1998.
O’zbekiston Respublikasining “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to’g’risida”gi Qonuni. Barkamol avlod - O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T.: “Sharq” nashriyot-matbaa konsterni, 1998.
Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – engilmas kuch. –T.: Ma’naviyat, –2008.
Karimov I. A. Asosiy vazifamiz – Vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir. – T.: O’zbekiston, 2010.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.M.Mirziyoev. 20.04.2017 yildagi Qarori bilan “2017-2021 yillarda Oliy ta’lim tizimini kompleks rivojlantirish” dasturidan - “Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaroridan.
“2017-2021” yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha harakatlar strategiyasi”.
Atayeva N. va boshqalar. Umumiy pedagogika. I qism. O’quv qo’llanma. – T.: Fan va texnologiyalar, 2010. – 826 b.
Atayeva N. va boshqalar. Umumiy pedagogika. II qism. O’quv qo’llanma. – T.: Fan va texnologiyalar, 2012. – 936 b.
Ivanov P.I., Zufarova M.E. Umumiy psixologiya. - T.: O’zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2008.
Karimova V.M., Xolyigitova N.X. Psixologiya. O’quv qo’llanma. – T.: “Iqtisodiyot”, 2014, 174-bet.
Karimova V.M. Ijtimoiy psixologiya (darslik). – T.: “Fan va texnologiya” 2012, 172-bet.
Mavlonova R. va boshqalar. Pedagogika. – T.:O’qituvchi, 2002
Mahmudov Yo.F. va boshqalar. Pedagogika va psixologiya. O’quv qo’llanma. – T.: “Dizayn Press”, 2011, 236.
Omonov H.T. va boshq. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. Darslik. – T.: Iqtisod-moliya, 2009. – 240 b.
Sarsenbayeva R.M. Talabalar mustaqil ta’limini tashkil etish metodikasi. O’quv-uslubiy qo’llanma. – T.: TMI, 2014. – 108 b.
Hasanboyeva O. va boshqalar. Oila pedagogikasi (darslik). –T.: Aloqachi, 2007. –384 b.
Do'stlaringiz bilan baham: |