Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

— 1. Талаффузни шакллантириш. Бу бўлим бўйича асосий
тузатиш вазифалари қуйидагилардан иборат:
— талаффуз жиҳатдан аниқ фарқ қиладиган, бир-бирига
қарама-қарши қўйиладиган фонемаларни шакллантириш;
— бўғинлар мураккаблигига кўра турлича сўзларни та-
лаффуз қилишга ўргатиш;
— эгалланган мустақил нутқ малакаларидан эркин фойда-
ланишга ўргатиш.
Қўйилган вазифаларни бажариш учун биринчи навбатда
махсус логопедик усуллар ёрдамида товушлар талаффузидаги
нуқсонлар тузатилади ва нутқда бор товушлар аниқлаштири-
лади. Тўғри артикуляция малакаларини шакллантириш қўйил-
ган вазифаларни муваффақиятли ҳал қилишнинг асосий шарт-
ларидан биридир.
Фонематик идрокни ва эшитиш хотирасини ривожланти-
ришга махсус вақт ажратилади: болалар нутқни тинглашга,
нутқнинг айрим товуш элементларини фарқлаш ва эсга туши-
ришга, эшитиб идрок қилинган материални эслаб қолишга, ўз-
ларининг ва бошқалар нутқининг жаранглашини таққослашга
ўрганадилар.
Артикуляцион малакалар ва фонематик идрокни ривожлан-
тириш нутқнинг товуш таркибини анализ ва синтез қилишни
ривожлантириш билан бир вақтда олиб борилади. Сўзнинг
товуш таркибини анализ ва синтез қилишни кўзда тутувчи
машқлар фонемалар тузиш жараёнини нормаллаштиришга
ёрдам беради ва болаларни саводни ўзлаштиришга тайёр-
лайди.
Тузатувчи таълимнинг барча даврларида товушларни тўғри
талаффуз қилишни мустаҳкамлаш иши дикцияни ривожланти-
риш, товуш-бўғин таркибига кўра мураккаб сўзларни талаффуз
қилишдаги қийинчиликларни бартараф қилиш иши билан қў-
шиб олиб борилади.
Урганилаётган товушларни ва товуш-бўғин таркибига кўра
турлича сўзларни тўғри талаффуз қилишни мустаҳкамлаш