Pedagogika kafedrasi

Anga dogi kerak yetursa nasib, 
Xoxida gar kulochu xoxi ummoch 
deydilar. 

---

283 
Och va muxtojlar bilan dasturxonida borini baam kurmok bu diyonat va 
saxovat. Saxiy ximmatli va marxamatli inson fakiru kambagal xonodoniga uz 
xadya va exsonini olib Kirishi imonli kishiga xosdir. Ajdodlarimiz uzlarining 
ishlarini imon, diyonatga asoslanib olib borganlar. 
Ulug bobomiz Amir Temur xam «dalat ishlarining 9 ulushi kengash, tadbir va 
mashvarat kolgan bir ulushi esa kiliya Bilan bajo keltirilur» - deb shark 
odatlarining uziga xos xususiyatlarini jaxonga taratgan edilar. 
Imonli kishilarning kalbi tinik a begubor bulishi bilan birga, ma’rifatparardir. 
Imonli kishi akl-zakovat soxibibulishi bilan birga insoniy, ijtimoiy 
muammolarni xal kilishda faol ishtirok etadi. Birovga iyonat kilmaydi. Imonli 
bulish odamni tanlagan yuli, goyasi. 
Kimki shu yuldan kurashsa, uz goyasiga sodik, imonli odam buladi. Imonli 
bulish uz хalqiga va uning yaxshi an’analariga xurmat bilan karashadi. 
Imon – bu or-nomus, ijdon, sadokat, burch kayui axloqiy tushunchalarni 
ifodalaydi. Yurtimiz ozodligi, or-nomus va inson kadr-kimmati yulida kurbon 
bulgan F.Xujae, A.Ikromov, Usmon Nosir, Chulpon, A.Kodiriylar chinakam 
imonli, insofli, vijdonli odamlar bulishgan. 
Ularning uz хalqiga bulgan sodikligi, sadokati uzlari tanlagan yuldan kaytara 
olmadi. Mansab, pul uchun milliy an’annani oyok osti kilish imonga shak 
keltirishdir. Imonli kishi shunday saxovatliki, uning yuzidan nur yogilib turadi. Bu 
nur kishilarni uziga sexrlab kuyadi. Ziyo, nur fikr tovlanib turgan bunday imonli 
odamlar bor bulsin. 
Imonning xususiyatlari xakida «Arastuning Iskandarga nasixati» da 
kuyidagicha kursatilagan: «Takadorlik imon vositasida kamol topadi. Imon esa 
fikru andisha soyasida xosil buladi. Bu dunyo xakida uzing bir fikr kilib kursang, 
uni uluglash maksadida narigi dunyoni xor tutmogini noloyik ish ekanligini 
tushunasan. Zero bu dunyo ranju balo xonasi, turumsiz muvakkat manzildir».
Imon- e’tikod susaygan joyda yolgonchilik, kalloblik razolat va kaboxat 
tantana kiladi. 
Jamiyatni manna shunday illatlardan saklash va tozalash uchun avvalo 
yoshlarda e’tikodni mustaxkamlash shart. Chunki e’tikodsiz, imonsiz kishidan xar 
kanday yovuzlikni kutish mumkin. Imon-e’tikod esa bolalikdan tarkib toptiriladi. 
Bu soxada хalqmiz boy ijodiy tajribasi va an’anaga ega. Masalan yolgon 
gapirmaslik, xaromdan xazar kilish, chakimchilik, giybitdan uzini tiyish, omonatga 
xiyonat kilmaslik, tuxmat kilishdan kurkish, xatto dushmanga xam yomonlikni 
ravo kurishdan saklanish kabi fazilatlarni tarkib toptirish yoshlarni imon-e’tikodli 
kilib tarbiyalashga zamin yaratadi. 
Anna shunday fazilatlarga eag bulgan yoshlar yuksak ma’naiyatli, 
dunyokarashining kalbi boy, oilasiga, dustlariga okibatli, хalqi va ataniga 
sadokatli, imoni but e’tikodi mustaxkam kishilar bulib yetishadi. Kelajagimizni 
Uzbekiston kelajagini anna shunday yoshlar yaratadi. Ana ixlos, ana e’tikod! 
Aynan shunday ixos, e’tikodni yoshlarda tarkib toptirishimiz kerak. 
Biz shundagani komil ishonch Bilan kelajagimiz ishonchli kullarda deb ayta 
olamiz. Shunday yoshlarni tarbiyalagan хalq ulmaydi. Nomi o’lmaydi. 

---

284 
Prezidentimiz I.A.Karimov xam «Uzbekiston kelajagi buyuk davlat», - degan 
bashoratida ana shu yoshlarni nazarda tutib aytgan edi. Bunday yoshlarni 
tarbiyalash biz murabbiylar zimmasiga kata ma’suliyat yuklaydi. Biz murabbiylar 
manna shu ma’suliyatli vazifani bajarishda хalqimizning asriy an’analariga tayanib 
ish kurishimiz lozim. Darslarda tarbiyaiy ishlar jarayonida buyuk allomalarning, 
bobokalonlarimizning xayotini yoshlarga ibrat iklib kursatishimiz kerak. 
Masalan: A.Yassaviy xakida manna bu xikoyatni aytsa buladi. Yosh axmad 
maktabda ukib yurganida bir kuni domlasi bolalarga «Ertaga xammangiz bittadan 
tovukni bismil kilib keling. Lekin buni xech kim kurmasin», - deb topshirik beradi. 
Ertasiga xamma topshirikni bajarib keladi. Yolgizgina Axmadgina topshirikni 
bajarmaganligini aytadi. Domlasi sababini suraganda «Kaerga yashirinsam xam 
tepamda xudo kurib turaverdi. Ilojini topaolmadim», - deydi. 
Buning uchun biz ularda ilos, e’tikodga extiyoj uygotishimiz kerak. 
Masalan, Mashrabning xayotiga taullukli kuyidagi lavxani kuraylik. Mashrab 
onasi kornida ekanligida, ona bozorda bakollik dukoni yonidan utib ketayotganida 
yerdan bir shingil uzumni olib artib yeydi. Shunda kornidan: «Ona yegan 
uzumning xakkini tulamasang, xozirok korningdan goyib bulaman» - degan ovoz 
keladi. Ona shoshib koladi va pul berib, bakkolni rozi kiladi. Manna shu rivoyatni 
aytib berish xam yoshlarni xalollikka, birovning xakkiga xiyonat kilmaslikka 
urgatadi.
Yoki Jaloliddin Manguberdining Chingizxon bilan bulgan sunggi xal kiluvchi 
jangini eslaylik. U bu jangda dushmanga taslim bulib, tirik kolishdan kura 
mardlarcha ulishni afzal biladi. Uz e’tikodiga sodik koladi. Xatto Chingizxon xam 
unga dushmanga xavas va xayrat Bilan karaydi. Koshki, shu yigit mening uglim 
bulsa edi, deb orzu kiladi. Uning bu jasoratini yoshlarga xar kansa urnak kilib 
kursatsak arziydi.
Yoki Said Axmadning «Ufk» romanida Ikromjon vatanga sadokatini yakayu 
yolgiz ugliga bulgan muxabbatdan xam yukori kuyadi. 
Yoki O.Yokuboning «Diyonat» romanidagi Normurod Shomurodovni 
diyonatning imon-e’tikodning buyuk timsoli desak buladi. Uning ilm-fanga ixlosi, 
xurmati shu darajadaki, fanga bulgan sadokatiga xatto karindoщlik rishtalari xam 
tuskinlik kilaolmaydi. Ana shunaka misollar bilan yoshlar shuuriga, kalbiga kirib 
borish kerak. Ana shundagina kuzlangan maksadga erishsa buladi, ana shundagina 
yoshlarda imon-e’tikod tushunchalarini tarkib toptirishga zamin yaratiladi. Zero, 
imonsiz, e’tikolsiz odamlar adolatli tuzumni kuraolmaydi. Shuning uchun 
diyonatni, e’tikodni shakllantirishda darsda, darsdan tashkari tarbiyaviy ishlar 
jarayonida barcha tarbiya vositalaridan urinli foydalanish imkoniyatlarini ishga 
solish kerak. Xakikiy muvaffikiyatning kaliti ana shunda.