Pedagogika kafedrasi o’quv-uslubiy majmua

15-mavzu: Konfliktlarni bartaraf etishda “Men-tasdiqlar” (Men-murojaat) usuli


Reja:

1. 
   Konfliktlarni bartaraf etishda “Men-tasdiqlar” (Men-murojaat) usuli.
   
2. 
   Konfliktlarni boshqarish usullari.
   

Tayanch so’z va iboralar: konflikt, pedagogic konflikt, ijtimoiy-psixologik muhit, boshqarish, “Men-tasdiqlar” usuli, konfliktli vaziyat, ichki hissiyotlar, maslahat, ijtimoiy aloqalar, jamiyat, psixologik muhit, konflikt manbalari, rag’batlantirish, integratsiya, moslashish


ADABIYOTLAR:

1. 
   Ahmedova M.T. Pedagogik konfliktologiya. –T.: Adabiyot uchqunlari, 2017. -320 b.
   
2. 
   Ansupov A.Ya. Osnovы konfliktologii. –M.: 1998;
   
3. 
   To‘ychieva G.U., Asadova E. Yoshlar va konfliktlar yechimi. Manual. –T.: 2008.
   
4. 
   Azizxo‘jaeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat. – Toshkent: Nizomiy nomidagi TDPU, 2006.
   
5. 
   Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. Darslik. N.T.Omonov, N.X.Xojaev, S.A.Madiyarova, Ye.I.Eshkulov. T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2009.
   
6. 
   Xoliqov A. Pedagogik mahorat. – T.: IQTISOD-MOLIYA, 2011.
   
7. 
   Hikmatnoma. //To‘plovchi N.Eshonqulov. Toshkent: Cho‘lpon, 1992.
   

Konfliktologiyada konfliktlarni bartaraf etishda quyidagiboshqarish usullari mavjud:
Moslashish va ko‘nikish usuli – «QO‘Y»
«Siz nima desangiz ham, men siz bilan hamfikrman»

Moslashish va ko‘nikish usulidagi odam o‘zini har doim biror voqelikka moslashishga urinadi. Favqulodda holatlarda ham o‘sha vaziyat va vaziyatni keltirib chiqargan insonlar bilan kelishish yo‘lidan boradi. Siz boshqa odamga har doim o‘z roziligingizni ko‘rsatishga harakat qilasiz, chunki bu yo‘l konfliktdan qochish, ochiqdan-ochiq qarshilik ko‘rsatmaslik, undan o‘zini chekkaga olish, konfliktda faol ishtirok etmaslik imkoniyatini yaratadi. Siz konfliktli vaziyatning o‘zidan qo‘rqasiz. Konfliktli vaziyat siz uchun – tinch va osuda hayot maromining buzilishi, yangi qarorlar qabul qilinishi, sizdan biror narsaning talab etilishidir. Shu bois, siz aslida qarorlar qabul qilishdan cho‘chiysiz va o‘zingizni bu holatdan olib chiqib ketishga harakat qilasiz. Shu bois, sizning ustingizdan hukm chiqarish holatlari keng kuzatiladi. Siz ularga qarshilik ko‘rsatmaysiz, chunki konfliktni jiningiz suymaydi. «Siz haqsiz mening hovlimda sizning olma daraxtingizni o‘tqazish g‘irt ahmoqlik edi, chunki uning mevalaridan mening bolalarim huzur ko‘radi». Siz uchun birovning jahlini chiqarishdan ko‘ra o‘lim afzalroqdir. Birovlarning siz haqingizdagi fikri, ularning jahlidan va qahridan siz havotirlanasiz. Shuning uchun siz aslida nimalarni o‘ylayotganligingiz va qanday hislar sizni qiynayotgan ligini hech kimga ko‘rsatmaysiz. Siz uchun eng muhimi, sohta bo‘lsa ham iliq munosabatlar, salom-alik va bas. Demak, hamma narsa joyida. Siz uchun tanish-bilishlaringiz bilan iliq munosabatlar juda muhim bo‘lib, ular sizga ziyon yetkazayotgan va adolatsiz bo‘lsa ham mayli, siz chidayverasiz. Siz zulmlar va nohaqliklarga chidamli munosabat orqali o‘z hayotingizdagi konfliktlarning oldini olgan bo‘lasiz. Siz faol bo‘lmagan va oqar suv yo‘nalishida suzish orqali konfliklarni boshqarasiz, ziddiyatning mohiyatini umuman o‘ylab ham ko‘rmaysiz, balki o‘zingizga emotsional-hissiy og‘irlikni olgan holda, konfliktni faol aralashmasdan yengib borasiz.

Usulning afzalliklari: «Qo‘y” sifatida, siz boshqalar bilan tinch va do‘stona munosabatlarni muntazam saqlab qolasiz. Chunki sizning hech kimga og‘irligingiz tushmaydi. Hamma sizdan foydalanadi. Siz hamma narsaga chidaysiz. Birovlarga siz ko‘proq e’tiborli bo‘lasiz, shu bois birovlar sizga ehtiyoj sezadi. Sizning oldingizda ular o‘z dardlari va munosabatlarini ochiq aytaveradi. Chunki sizdan zarar yo‘q.
Usulning kamchiliklargi: Sizning talablarigiz, his-tuyg‘ularingiz juda kam e’tiborga olinadi, sizning ehtiyojlaringiz inobatga olinmaydi va juda kam bajo keltiriladi. Agar bu holatda sizga nisbatan adolatsizliklar ko‘payib borsa, qalbingizda yashirin g‘azab, nafrat kuchayib boradi, biroq sizning bu fazilatingizni qadrlaydigan insonlar atrofingizda bo‘lsa, hayotingiz siz istagandek tinch va osuda o‘taveradi. Ammo o‘zingizning kuchsiz ekanligingizni har doim sezib turasiz.