«pedagogika» kafedrasi fani bo’yicha O’quv-uslubiy majmua tuzuvchilar

Nafosatning asosiy xususiyatlari. Tarbiyaviy ishlarni tashkil etishda nafosat idrokining psixologik qonuniyatlarini hisobga olish lozim. Bu xususiyatlar ilk yoshdagi bolalarga xos hamda rivojlanish, nafosat tajribasi, tasavvurlarning shakllanganlik darajasiga bog’liq. Atrof-olam hodisalari dastlab nafosat sifatida namoyon bo’lmaydi. Bunday bo’lishdan oldin ular idrok etiluvchan, mazmunli, tushunarli bo’lishi lozim. Demak, tarbiyachi, o’qituvchining birinchi navbatdagi vazifalaridan biri o’quvchilarning yosh xususiyatlarini inobatga olgan holda, eng murakkab hodisalar hamda go’zallik shakllari, nafosat muammolarini anglab yetishi lozim. Nafosatni idrok etishning muhim unsuri – hissiyotlilik. San’at, borliqni yorqin aks ettiruvchi yuqori badiiy asar mazmunini idrok etishda o’quvchilar quvonch yoki g’azab, qo’rqinch yoki ishonchni his etadilar. Bu tuyg’u go’zallik qonuniyatlari g’oyasi bilan yashashga undaydi.

Bundan tashqari nafosat vositalari xilma- xildir. Tabiat mehnat, insoniy munosabatlar, san’at nafosat tarbiyasi vositasidir. Tabiat nafosat tarbiyasining muhim manbaidir. K.D.Ushinskiy tabiatni yosh avlod nafosat tuyg’ularining rivojlanishiga chuqur ta’sir ko’rsatadigan ajoyib tarbiyachidir, degan edi. Sayohat, sayr, yurish, tabiatga bag’ishlangan san’at asarlarini o’rganish mazkur yo’nalishdagi an’anaviy ishdir. Biroq tabiat ichida bo’lishning o’zi yetarli emas. Tabiatdagi go’zallikni ko’ra bilish, his etish lozim. Bunday qobiliyat asta-sekin rivojlanib boradi. Sayr, ekskursiya hamda maktab uchastkasida ishlash paytida tarbiyachilar e’tiborini tabiat boyliklariga, uning shaklidagi mukammalliklarga qaratishi, bolalarga nafosat, tabiatni sevish ehtiyojigina bo’lmay, shuningdek, uni ehtiyotlashdan ham iboratligini tushuntirib borishi lozim.