Pedagogika, innovatsiya, integratsiya

MAKTABDA 0 ‘QUV ISHLARINI TASHKIL QILISHNING 
ASOSIY SHAKLI
H ozirgi  paytda  o ‘quv  ishlarini  tashkil  etishning  quyidagi  shakllari 
qo'llan ad i: 
dars, 
ekskursiya, 
o ‘quv  ustaxonalaridagi 
m ash g‘ulotlar, 
m ehnat  v a  ishlab  chiqarish  t a ’limi  shakllari,  uy  ishlari,  sinfdan  tashqari 
o ‘quv  ishlarining  shakllari  (predm et  to ‘garaklari,  studiyalar,  olim piadalar, 
tanlovlar).
P edagogik  adabiyotlarda  va  m aktab  am aliyotida  darsdagi  ishlarni 
tashkil  etishning  asosan  uchta:  yakka  tartibdagi,  um um iy  va  guruhiy 
shakllari  qabul  qilingan.  Biz  darslardagi  va  uydagi  yakk a  tartibdagi  ishlar 
deganda  o 'quv chilarning  o 'z la ri  uchun  m axsus  tanlangan  va  har  birining 
im koniyatlariga  m os  topshiriqni  bajarishlarini  tushunam iz.  Shunga  k o ‘ra 
o 'q itu v ch i  o'quv ch in in g   o 'z ig a   xos  im koniyatlarini  aniqlab,  unga  faqat 
tayyor  nam una  b o 'y ich a  em as,  balki  m ustaqil  holda  ishlashni  ham   talab 
qiladigan topshiriqlar sistem asini tanlaydi.  B unday  ish tasodifiy em as, balki 
m untazam ,  puxta  o 'y lan g an   b o 'lish i  va  bunda  o 'q u v ch in in g   xususiyatlari 
ham da  im koniyatlari  hisobga  olinishi  lozim.  O 'q u v ch i  im koniyatlarining 
ikki tom oni nazarda tutilishi zarur.
O 'q u v   im koniyatlarining  ichki  tom oniga  fikrlash  va  eslab  qolishdan 
iborat  o 'q ish   qobiliyati:  o 'q u v c h i  ilgarigi  t a ’limda  olgan  m axsus  bilim lar, 
shuningdek,  o 'q u v   m ehnatiga  doir  k o 'n ik m a  v a  m alakalarning,  m a ’lum 
darajada  ish  qobiliyati  va  m a s’uliyatning,  o 'q ish   sabablari  m ajm uyining 
m avjudligi  kiradi.
O 'q u v c h i  im koniyatlarining  tashqi  tom oni  unga  m aktabda  xilm a- 
xil  ta ’sir  k o 'rsatishdan  va  uning  oila  m uhitida  oladigan  taassurotlaridan 
iboratdiir.
Yakka  tartibdagi  ta ’lim  har  bir  o'q u v ch ig a  yetarli  darajada  chuqur  va 
puxta  bilim lar  berish  uchun,  har  bir  o'q u v ch i  m aqsadga  m uvofiq  kam ol 
topishini  va  zaruratga  qarab  o 'z in in g   bilim larini  m ustaqil  holda  to 'ld irib  
borish  k o 'n ik m alarig a ega b o 'lish in i t a ’m inlash  uchun  kerak.
Yakka  tartibdagi  ishlarni  darsning  ham m a  bosqichlarida  tashkil  qilish 
m aqsadga muvofiqdir.
B unday  ishlardan  bilim larni  m ustahkam lash,  takrorlash  va  turli 
m ashq lam i  uyushtirishda  foydalanish  ju d a   osondir.  U lar  yangi  m aterialni 
o'rg an ish d a ham   g 'o y a t sam aralidir.
O 'q u v c h ila r  bilan  olib  boriladigan  yakka  tartibdagi  ishlar  rejasini 
quyidagi y o 'sin d a  tuzish m um kin:
-  
dastlab  m ustaqil  ishlarni  o'tk azish   ham da  o 'q u v c h i  yashaydigan  va 
o'q iy d ig an   sharoitlarni tahlil  qilish  orqali  uning  im koniyatlarini  o'rganish;
66

---

-   o ‘quvchilar  bilan  yakka  tartibda  ishlashning  didaktik  vositalarini 
yaratish;
-  har  bir o ‘quvchi  uchun  eng  m aqbul  topshiriqlarni  ham da  bilim   olishi 
va  kam ol  topishini  nazorat  qilish  sistem asini  belgilash,  o ‘quvchini  o ‘z 
vaqtida  m urakkabroq  m asalalarni  hal  qilishga  o ‘rgatish,  am alga  oshirilgan 
ishlarni tahlil  qilish v a um um lashtirish, tuzatish va xulosalar chiqarish.