Педагогика фанининг предмети, мақсад ва вазифалари

Тарбия – педагогиканинг асосий тушунчаси сифатида.
ПЕДАГОГИКА (юн. paidagogike) — тарбия, таълим ҳамда маълумот беришнинг назарий ва амалий жиҳатларини ўрганувчи фанлар мажмуаси. Пед. институтлари ва айрим бошқа ўқув юртларида мутахассислик дастури асосида ўрганиладиган ўқув предмети ҳам Педагогика деб юритилади. Педагогика фан сифатида бола тарбиясининг назарий асослари билан шуғулланган. Замонавий Педагогика болалар билан биргаликда катталарнинг ҳам ўқув-тарбиявий, маданий ҳамда маънавиймаърифий тарбияси билан шугулланишни кўзда тутади. Ўзбекистон Республика-сида Педагогикага баркамол шахс маънавиятини шакллантиришнинг асосий воситаси сифатида ёндашилади Педагогика тарбия жараёнининг қонуниятлари, таркиби ва уни ташкил этиш механизмларини тадқиқ этади, тарбиявий ва ўқув ишларининг мазмуни, тамойиллари, уларни ташкил этиш шакл, усул ҳамда йўсинларини белгилаб бе-ради.
Шахсни тарбиялаш, ўқитиш ва шакллантириш Педагогиканинг асосий функцияси ҳисобланади. Шахсни тарбиялаш Педагогика даги асосий тушунча саналиб, оила ва жамиятнинг баркамол шахсни шакллантиришга йўналтирилган биргаликдаги фаолиятини англатади.
Иқтисодий ривожланган давлатларда таълим тизими.
Америка Қўшма Штатларида таълим тизимининг тузилиши қуйидагича:
- болалар 3 ёшдан 5 ёшгача тарбияланадиган мактабгача тарбия муассасалари;
- 1-8- синфларгача бўлган бошланғич мактаблар (бундай мактабларда 6 ёшдан 13 ёшгача ўқийдилар);
- 9-12-синфлардан иборат ўрта мактаблар (бу мактабларда 14-17 ёшгача бўлган болалар таълим оладилар). У қуйи ва юқори босқичдан иборат.
Америка Қўшма Штатларида навбатдаги таълим босқичи олий таълим бўлиб, у 2 ёки 4 йил ўқитиладиган коллежлар ҳамда дорилфунунлар ва бошқа олий ўқув юртлари таркибида ташкил этилган аспирантура ёки докторантуралардир.
АҚШ да мажбурий таълим 16 ёшгача амал қилади. Бу мамлакатдаги ўқув юртлари давлат, жамоа, хусусийлар тасарруфида ва диний муассасалар ихтиёрида бўлиши мумкин.
Францияда таълимнинг асосий мақсади шахсни хар томонлама камол топишини таъминлаш, уни мустақил фаолиятга тайёрлаш, бозор муносабатлари шароитида ўқувчиларни тадбиркорликка, ишбилармонлик ва омилкорликка ўргатиш, шунга яраша касб-корга эга қилишдан иборатдир. Бу ерда:
1. Давлат мактаблар;
2. Хусусий мактаблар;
3.Оралиқ мактаблар мавжуд.
Германия таълим тизимларининг баёни куйидагича: Германияда таълим тизими: Мактабгача тарбия тизими Германия таълим тизимида ҳам муҳим босқич ҳисобланади. Унинг 100 йилдан ортиқ тарихи бор. Болалар боғчалари таълимнинг қуйи босқичи ҳисоблансада, лекин у давлат тизими таркибига кирмайди. Боғчаларни маблағ билан таъминлаш турли жамоат ташкилотлари, ҳайрия бирлашмалари, корхоналар, ҳусусий шахслар, диний муассасалар зиммасидадир. Ота-оналар болалар боғчаларига ўз фарзандларини тарбияланганликлари учун анча миқдорда пул тўлайдилар. 3 ёшдан 6 ёшгача болаларнинг 80 фоизи боғчаларга қатнайди. Германияда одатда болалар боғчада тушгача тарбияланадилар. Куннинг ярмида эса уйда, оилада бўладилар. Германияда куни узайтирилган боғчалар ҳам бор.
Ўқитиш методлари классификацияси.
Ўқитиш методлари ва уларнинг классификациясига мос методларни
1. Пассив методлар- Бу услуб орқали ўқитувчи ўзи эгаллаган маълумот ва кўникмаларни ўқувчиларнинг сезги органлари орқали узатиш йўлларини қидиради. Бунда ўқувчиларнинг иштироки пассив бўлади, яъни улар тинглайдилар, кузатадилар ва маърузаларни ёзиб борадилар.
2. Актив методлар- Таълим методларидан унумли фойдаланишимиз учун уларни бир тизимга келтириб олишимиз зарур.
Педагогик амалиётда касб-ҳунар таълимида қуйидаги методлар – оғзаки методлар (оғзаки баён, тушунтириш, суҳбат), (инструктив материаллар), коъргазмали метод (коъргазмалар, кино, видеофилм, слайдалар, кузатув…), амалий метод (китоб билан ишлаш, машқлар, лаборатория-амалий ишлар)лардан кенг фойдаланилади. Ушбу мисоллар актив методлар ҳисобланади.
3. Интерактив методлар- Педагогик технологияларнинг бугунги кунда энг оммавийлашган турларидан бири-бу интерактив методлардир. Интерактив методлар ўқувчи ва ўқитувчининг биргаликдаги фаолияти бўлиб, асосан ўқувчиларни фикрлага ундайди. Керакли хулосаларга келишни, улар ўзини таҳлил қилишни ва амалиётда қўллашни ўргатади. Ўқитувчининг асосий вазифаси бу эрда ўқувчиларга йўл кўрсатиш, йўналиш бериш, энг тўғри хулосани айтишдан иборат. Интерактив усуллар яна шуниси билан ҳам аҳамиятлики, ўқитувчи ўқувчининг фикрини хеч қачон кескин рад этмайди, фақатгина вақти билан тўғри хулосани айтиб ўтиб кетади, натижада ўқувчи хатосини ўзи тушуниб олади. Бу эса уларни тушкунликка тушиш, фикрлашда тормозланиш каби холатларнинг олдини олади. Интерактив методлар ўқувчи ва ўқитувчи ўртасидаги ўзаро ҳурматга асосланади. Ўқитувчи қандай бўлмасин ўқувчининг фикрини тинглайди ва ҳурмат билан қарашини билдиради, шу билан бирга ўқувчиларни бир-бирларини тинглашга ўргатади.