Pedagogika fakulteti pedagogika kafedrasi

3.6. Tarbiya metodlarini tanlab olish shartlari.
Ma’lumki, tarbiya metodlarini tanlashdagi muhim shartlardan biri tarbiyalanganlik natijalarini hisobga olishdir. Bu o’quvchilar xulqida, ularning o’qish va mehnatga munosabatlaridagi o’zgarishlarni ifodalaydigan pedagogik o’lchamdir. Tarbiyaviy faoliyat samaradorligini aniqlash masalasi murakkab masaladir. Hech qachon tarbiya natijalarini o’tkazilgan tadbirlar, ishtirok etgan o’quvchilar soni bilan belgilab bo’lmaydi. Tarbiyaviy tarbiya metodlari samaradorligi natija,ya’ni o’quvchilarning tarbiyalanganlik darajasi bilan baholanadi.Tarbiyachi-o’qituvchi o’quvchilarning qiziqish va ehtiyojlarini chuqur his etgan holda, vaziyatni hisobga olib tarbiya metodlari tanlashi, uni qo’llashda tarbiya metodlari xususiyatlarini va o’quvchilarning yosh jihatlarini hisobga olishi lozim. Yuksak samaradorlikni ta’minlanishiga e’tibor berish bilan birga, har bir o’quvchining xohishini hisobga olishi, keskin rad etmasdan, , qiziqarliroq, soddaroq yo’llarini topish o’rinlidir.Tarbiyachi ijodkor bo’lishi, o’quvchilarni ham ijodiy faoliyat yuritishga jalb etishi, har bir tarbiyalanuvchida o’zini va o’zgalarni hurmat qilishga ishonch hosil qilishi lozim.
Tarbiya metodlari samarali bo’lishi uchun uning harakatlantiruvchi kuchini, har bir o’quvchining tarbiya jarayonidagi faoliyatini yaxshi bilish kerak. Buning uchun o’qituvchi quyidagi holatlarni unutmasligi lozim:
 tarbiyalanuvchi ruhiyatini puxta bilish;
 ota-onalar bilan muntazam aloqada bo’lib, ular ishtirokida o’quvchi bilan
tarbiyaviy mazmunda suhbatlar o’tkazish;
 o’quvchining ichki dunyosini, xarakterini bilish;
 o’quvchining qiziqishlarini, uni o’rab turgan tashqi muhitni doimiy nazorat qilish;
 o’quvchini qat’iy kundalik rejimga o’rgatish va uni kuzatib borish;
 iste’dodini, qobiliyatini va o’zi tanlagan kasbga moyilligini e’tiborga olish;
 o’quvchining bola ekanligini, adashishga, ba’zan xatoliklarga yo’l qo’yishini unutmaslik, ushbu salbiy holatlarni kechiktirmasdan tuzatib borish.
Shaxsni shakllantirish, boshqarish, nazorat xarakteriga ega bo’lib, bu borada belgilangan tarbiya metodlari tasodifiy harakatlar orqali emas, balki oldindan modellashtirilgan va puxta o’ylangan rejalar asosida qo’llanilishi talab etiladi.