Pedagogika fakulteti boshlang’ich ta’lim va sport tarbiyaviy ish

Tarbiyaviy ishlarni amalga oshirishda "Oila, mahalla, maktab hamkorligi" Kontseptsiyasining o’rni va ahamiyati.

Tarbiya jarayoni ishtirokchilari sa’y- harakatlarini birlashtirish maqsadida 1993 yilda ishlab chiqilgan "Oila, mahalla, o’quv bilim yurti hamkorligi" Kontseptsiyasi yoshlarni istiqlol g’oyalariga sadoqatli, ma’naviy barkamol, vatanparvar etib tarbiyalashda keng jamoatchilik faoliyatini muvofiqlashtirish borasida ma’lum dasturilamal bo’ldi.

Respublikamizda keyingi yillarda qabul qilingan ta’lim va tarbiya to’g’risidagi qator me’yoriy hujjatlar, bozor iqtisodiyoti sharoitlarida muvaffaqiyatli ishlay oladigan, mustaqil fikrlovchi kadrlarni tayyorlashda oila, mahalla va o’quv bilim yurti nufuzini yanada yuqori pog’onaga ko’tarishni taqzo etadi.

Zero, ta’lim-tarbiyani takomillashtirishda ham davlat bosh islohotchidir, birinchi prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev ta’kidlaganlaridek, birinchidan, yosh avlodga o’zligimizni, muqaddas an’analarimizni anglash tuyg’ularini, xalqimizning ko’p asrlar davomida shakllangan ezgu orzularini, jamiyatimiz oldiga bugun qo’yilgan oliy maqsad va vazifalarni singdirish;

ikkinchidan, jamiyatimizda bugun mavjud bo’lgan hurfikrlikdan qat’iy nazar yoshlarni jipslashtiradigan, xalqimiz va davlatimiz daxlsizligini asraydigan, el-yurtimizni eng yuksak maqsadlar sari chorlaydigan yagona g’oya — milliy mafkuraga sadoqat ruhida tarbiyalash;

uchinchidan, yoshlarni baynalmilal jahon hamjamiyatida, xalqaro maydonda O’zbekistonga munosib hurmat tug’dirish uchun intilish ruhida tarbiyalash;

to’rtinchidan, yosh avlodni vatanparvarlik, el-yurtga sadoqat, yuksak odamiylik va insoniy fazilatlar ruhida tarbiyalash;

beshinchidan, yosh avlodni ulug’ ajdodlarimizning munosib vorislari ekanliklari, ayni vaqtda jahon va zamonning umumbashariy yutuqlarini egallash

ruhida tarbiyalash O’zbekistonda o’quvchi-yoshlarni tarbiyalashning eng dolzarb masalasidir.

Davlatimiz rahbari ko’rsatib berganidek, ta’lim-tarbiya sohasidagi islohotlar:

birinchidan, ijtimoiy-siyosiy iqlimga ijobiy ta’sir ko’rsatishga, umuman mamlakatdagi mavjud muhitni butunlay o’zgartirishga;

ikkinchidan, insonning hayotda o’z o’rnini topishini tezlashtirishga; uchinchidan, jamiyatda mustaqil fikrlovchi erkin shaxsni shakllantirishda; to’rtinchidan, insondagi mavjud salohiyatni to’la ro’yobga chiqarishga; beshinchidan, umumiy va maxsus bilimlarga ega, ongli, tafakkuri ozod,

zamonaviy dunyoqarash, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga voris bo’lgan, kuchli fuqarolik jamiyatini barpo etadigan komil insonlarni tarbiyalashga qaratilgan.

Mazkur kontseptsiyada taraqiyotimizning ma’naviy-axloqiy negizi milliy va umuminsoniy qadriyatlar uyg’unligi ekanligi e’tirof etildi, milliy va umuminsoniy tarbiyaning quyidagi o’zaro aloqalari, uyg’un yo’nalishlari belgilab olindi.

Milliy tarbiya yo’nalishi orqali yoshlarda o’zlikni anglash, vatanparvarlik, milliy g’urur, millatlararo muloqot madaniyati, milliy mafkuraviy onglilik, milliy odob, fidoyilik fazilatlari shakllantiriladi.

Umuminsoniy yo’nalishda huquqiy, iqtisodiy, jismoniy, aqliy, estetik, ekologik, gigiyenik va boshqa tarbiya yo’nalishlari amalga oshiriladi. Bu Kontseptsiya milliy davlatchilik va jamiyat qurilishi talablari asosliligini ta’minlaydi.

Kontseptsiyada oilaga alohida e’tibor qaratildi. O’zbekistonda 1998 yil "Oila yili" deb e’lon qilinishi oilaning tarbiyaviy rolini yanada kuchaytirdi. Qayd etilgan masalalar jamiyatimiz, xalqimiz, davlatimiz taqdiri va uning dunyo miqyosidagi syosiy, iqtisodiy, ijtimoiy salohiyatini shakllantirishda g’oyat katta ahamiyatga ega ekanligiga O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 26 martda qabul qilingan "Ijtimoiy-ma’naviy muhitni yanada sog’lomlashtirish,

diniy aqidaparastlikning oldini olish chora-tadbirlari to’g’risida"gi 130-sonli qarori misol bo’la oladi.

Shuningdek, O’zbekiston Respublikasining "Ta’lim to’g’risida"gi qonunining 30-moddasida "Voyaga yetmagan shaxslarning ota-onalari yoki qonuniy vakillari shaxsning qonuniy huquqlari va manfaatlarini himoya qilishlari shart hamda ularning tarbiyasi, o’quv muassasasigacha, umumiy o’rta, o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi olishlari uchun javobgardirlar", deb belgilab qo’yilgan.

"Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" ning 3.2 bandida esa ta’lim oluvchilarning o’qishi, turmushi va dam olishi uchun shart-sharoitlar yaratish borasidagi vazifalar hal etilishida jamoatchilik boshqaruvini rivojlantirishga alohida e’tibor berilgan. Bu "Oila, o’quv bilim yurti, mahalla hamkorligi" bugungi kunning ma’naviy, ma’rifiy, mafkuraviy, tarbiyaviy zarurati ekanligini bildiradi. Yosh avlodni ma’naviy-axloqiy tarbiyalashda xalqimizning boy milliy, madaniy, tarixiy an’analariga, urf-odatlariga hamda umumbashariy qadriyatlarga asoslangan samarali, zamonaviy pedagogik texnologiyaning ishlab chiqilib, amaliyotga joriy etilishi, shaxsni tarbiyalash va uni har tomonlama kamol toptirishning ustuvorligini ta’minlash; umumiy hamda milliy pedagogik madaniyatni oshirish; mamlakatimiz fuqarolari orasida milliy mafkuraviy tarbiya ishlarini takomillashtirish "Oila, mahalla, o’quv bilim yurti hamkorligi" Kontseptsiyasining asosiy maqsadidir.

O’zbekistonda ruy berayotgan o’zgarishlar "Oila, mahalla, o’quv bilim yurti hamkorligi" yo’nalishidagi shaxs tarbiyasida oila, ota-ona, mahalla, o’quv bilim yurtining asosiy vazifalarini mazmunan yangilab hayotga tatbiq etishni taqozo qiladi.

Bundan tashqari shu konsepsiyaga asosan “ Oila mahalla maktab hamkorlik markazi” ham tashkil etildi. Bu markaz mustaqil, har tomonlama rivojlangan, demokratik,tarbiyaviy, ma’naviy ma’rifiy jamoatchilik tashkilotihisoblanib, o’z faoliyatini o’quvchi yoshlar, ota-onalar va keng jamoatchilik ishtirokida olib boradi va shu asosda pedagoglar rahbarligida boshqariladi. Markaz uchun 2004-yil 26-fevraldatasdiqlangan “ Barkamol avlodni tarbiyalashda oila, mahalla, maktab hamkorligi konsepsiyasi” dasturilamal qilib belgilandi. Markaz o’zining maqsad va vazifalariga ega. Ular quidagilardir:

1. 
   O’quvchi yoshlar tarbiyasi yo’lida oila, maktab va mahallaning doimiy va samarali hamkorligiga erishish.
   
2. 
   O’quvchi yoshlarni umuminsoniy va milliy qadriyatlarga sadoqat ruhida tarbiyalash, ongi va qalbiga vatanparvarlik, insonparvarlik, xalqparvarlik, kelajakka ishonch va intilishkabi ezgu g’oya va fazilatlarni singdirish, ularda faol fuqorolik pozitsiyasini shakllantirish.
   
3. 
   Voyaga yetmaganlar o’rtasida sodir etilishi mumkinbo’lgan noxush holatlarni oldini olish, ularning huquqiy bilimlarini boyitish, huquqiy ongi va madaniyatini o’stirish.
   
4. 
   Noqobil oila farzandlariga hayotda to’g’ri yo’lni tanlashi, bilim olishi va kasb hunaregallashi uchun har tomonlama ko’mak berish.
   
5. 
   Mahallaning bugungi institutsional imkoniyatlaridan unumli foydalangan holda, o’quvchi- yoshlar hayotibilan bog’liq ijtimoiy iqtisodiy muammolarni bamaslahat hal etish.
   
6. 
   Markaz faoliyatida o’quvchi yoshlarning nafaqat g’oyalar va amaliy harakatlar iste’molchisi, balki ularni yaratuvchi va ro’yobga chiqaruvchi sifatidagi mavqeyini mustahkamlash, unda tom ma’nodagiizlanuvchanlik va tashabbuskorlik muhitini yaratish.
   
7. 
   O’quvchi yoshlar tarbiyasi bo’yicha davlat va nodavlat tashkilotlari bilan hamkorlik qilish, ularning mavjud vakolatlari va imkoniyatlaridan samarali foydalanish, bu boradagi umumiy o’rta ta’lim maktablari faoliyatiga daxldor ishlarni muofiqlashtirish.
   
8. 
   O‘quvchi yoshlarga nisbatan “ hech kim hech qachon e’tibordan chetda qolgan emas “ tamoyilini joriy etish va faoliyat davomida bu masalaga doimiy e’tibor qaratish.
   
9. 
   O’quvchi yoshlar va ularning ota-onalari uchun ta’lim tarbiya faoliyatini takomillashtirish bo’yicha mutaxassislarni jalb qilgan holda turli sotsiologik so’rovnomalar, amaliy treninglar, master klassalar o’tkazish, psixologik maslahatlar tashkil etish.
   

2.