3.2. Турли типдаги мактабгача таълим муассасасининг ташкилий тизимини белгилаб берувчи Давлат инструктив ҳужжатлари. Мактабгача таълим муассасаси муассис томонидан ташкил этилади ва қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда рўйхатда ўтказилади1. Қуйидагилар:
- давлат бошқаруви органлари;
- махаллий давлат хокимияти органлари;
- давлат корхоналари;
- қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа давлат ташкилотлари давлат мактабгача таълим муассасасининг муассислари бўлиши мумкин.
Мактабгача таълим муассасалари ўз ишининг ўзига хослигига мувофиқ қуйидаги типларга бўлинади:
- умумий типдаги мактабгача таълим муассасалари;
- ихтисолаштирилган (жисмоний ва психик ривожланишида ҳар хил нуқсонлар мавжуд бўлган болалар учун);
- санаторий типидаги (заиф, турли юқумли касалликларни бошдан кечирган, сурункали асосратларга эга бўлган болалар учун);
Мактабгача таълим муассасаси ўз уставига, банк муассасаларида ҳисоб рақамига, Ўзбекистон Республикаси Давлат герби тасвири туширилган ва ўз номи кўрсатилган муҳрга, юридик манзили кўрсатилган штампга эга бўлади.
Мактабгача таълим муассасасини аккредитация қилишавлат ваколатли органи томонидан аттестация асосида амалга оширилади.
Мактабгача таълим муассасаси белгиланган давлат нормативларига ва мактабгача таълим муассасасига қўйиладиган талабларга мувофиқ болаларни тарбиялашни, ўқитишни, уларга қараб тури шва уларни парварлиш қилишни ҳамда соғломлаштиришни таъминлайди.
Мактабгача таълим муассасаларида таълим мазмуни Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги томонидан тасдиқланган ёки тавсия қилинган дастурлар билан белгиланади. Мактабгача таълим муассасаси ўз (муаллифлик) дастуридан фойдаланишга ҳақлидир. Бундай дастурларни тасдиқлаш тартиби Ўзбекистон Респрубликаси Халқ аълими вазирлиги томонидан белгиланади.
Мактабгача таълим муассасасининг иш режим ива у ерда қанча вақт бўлиши Мактабгача таълим муассасаси устави ва муассиснинг қарори билан белгиланади. Мактабгача таълим муассасаси (гуруҳ)нинг кундузги ва кечки вақтларда ҳамда кечаю-кундуз фаолият кўрсатишига йўл қўйилади.
Мактабгача таълим муассасасида болаларни ўқитиш ва тарбиялаш давлат тилида ва «Давлат тили ҳақида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига мувофиқ бошқа тилларда олиб борилади.
Мактабгача таълим муассасасида овқатланишни ташкил этиш Мактабгача таълим муассасасига юкланади ҳамда Ўзбекистон Республиксида тасдиқланган санитария қоидалари ва нормаларига мувофиқ амалга оширилади.
Болаларга тиббий хизмат кўрсатиш ҳам штатдаги тиббиёт ходимлари ҳам Мактабгача таълим муассасаларига бириктирилган соғлиқни сақлаш органларининг тиббиёт ходимлари томонидан таъминланади, улар Мактабгача таълим муассасаси ходимлари билан биргаликда болаларнинг ҳаёти, соғлиғи ва жисмоний ривожланиши, даволаш-профилактика тадбирлари ўтказилиши, санитария-гигиена нормаларига, овқатланиш режим ива сифатига риоя қилиниши учун жавоб берадилар.
Тиббиёт ходимлари фаолиятини назорат қилиш махаллий соғлиқни сақлаш органларига юкланади. Мактабгача таълим муассасаси тиббиёт ходимига хона беради ва унинг Иш лаши учун тегишли шарт-шароитлар яратади.
Мактабгача таълим муассасасининг штатдаги ходимлари соғлиқни сақлаш органларида бепул тиббий кў рикдан ўтадилар, бунинг учун сарфланадиган ҳаражатлар давлат томонидан ажратилган маблағлар доирасида белгиланади.
Мактабгача таълим муассасаларида болаларнинг ҳаёти ва соғлиғини муҳофаза қилишни ташкил этиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги томонидан Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан биргаликда белгиланади.
Мактабгача таълим муассасаси уставида қайд этилган ўз мақсадларини ва вазифаларини бажариш учун ота-оналар ёки уларнинг ўрнини босувчи шахслар билан тузилган шартномалар асосида оиланинг эҳтиёжларини ҳисобга олган ҳолда асосий таълим дастурларидан ташқари қўшимча пули таълим хизматлари кўрсатишга ҳақлидирлар. Пулли таълим хизматлари муассис томонидан молиялаштириладиган асосий таълим фаолиятини унинг доирасида кўрсатилиши мумкин эмас.
