Pedagogika 017, 4-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 
2017, 4-son
 
 
8 
AKADEMIK QORI NIYOZIYNING PEDAGOGIK FAOLIYATI 
VA QARASHLARI 
 
oshmuhammad Niyozovich Qori Niyoziyning 
О‘zbekistonda 
ilm-fan, 
madaniyat, 
ta’lim-tarbiya 
taraqqiyotiga qо‘shgan hissasi va tarixiy ahamiyati 
haqida kо‘p gapirilgan va yozilgan, lekin ustoz 
tavalludining 120 yilligi nishonlanayotgan ushbu 
kunlarda uning respublikamizda о‘rta va oliy maktab 
matematika ta’limini tashkil etish va rivojlantirish 
borasidagi kо‘p qirrali faoliyati, о‘z davri uchun va 
bugungi kundagi ahamiyati, qariyb yarim asr 
mobaynidagi tajribasi asosida shakllangan pedagogik 
qarashlari haqida gapirishimiz ta’lim-tarbiya tizimiga 
kirib kelayotgan bugungi yoshlar uchun ibrat maktabi 
sifatida foydadan holi bо‘lmaydi. 
Qori Niyoziyning maorif va ma’rifat sohasidagi 
xizmatlarining mohiyatini, tarixiy ahamiyatini anglab 
yetish uchun uning bolalik davri (XX asr boshlari)dagi 
Turkiston о‘lkasidagi mahalliy xalq maorifining holatini 
yaxshi tasavvur qilmoq lozim bо‘ladi. 
Qori Niyoziy tahsil olgan rus-tuzem maktablari. 
Qori Niyoziy 1911-1915-
yillarda Skobelev (hozirgi Farg‘ona) shahridagi rus-tuzem maktabida о‘qidi. 
Bunday maktablar Turkistonda XIX asrning 80-yillarida ochilgan. Bu 
maktablarning asosiy vazifasi mahalliy millat vakillaridan tarjimon tayyorlash 
bо‘lgan. Haqiqatda ham mahalliy aholining rus tilini bilmasligi turli hukumat 
idoralarida (masalan, sudlarda, uyezd boshqarmalarida, notarial kontoralarda, 
shahar va viloyatlardagi har xil tashkilotlarda) katta qiyinchiliklar tug‘dirgan, 
chunki ularda barcha ishlar faqat rus tilida yuritilar edi. 
Tabiiyki, rus-tuzem maktablarida о‘qitish ishlari turli yillarda va turli 
joylarda farqlanib, uning sifati asosan о‘qituvchilarning saviya va malakasiga, 
о‘zbek tilini qay darajada bilishiga bog‘liq bо‘lgan. Shu bilan birga “mahalliy 
*