Pedagogika 017, 3-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 
2017, 3-son
 
 
4 
Pedagog olimlar tomonidan kasbiy-pedagogik kompetensiyalar shartli 
ravishda quyidagi tarkibiy qismlarga ajratilmoqda:
­
kommunikativlik kompetensiyasi. Jamiyatda о‘zaro muloqotga kirishish 
uchun, avvalo, ona tili va birorta xorijiy tilni о‘zlashtirib, ulardan muloqotda 
samarali foydalana olish; 
­
axborot bilan ishlash kompetensiyasi. Mavjud media manbalar 
(internet, teleradio, audio-video yozuvlar, bosma nashrlar, elektron pochta va 
boshqalar)dan kerakli ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash; 
­
ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi. Jamiyatda bо‘layotgan voqea-
hodisa va jarayonlarga daxldorlikni his etish kabilar
1
.
Yuqoridagilar asosida talabalarning kasbiy kompetentligini tarbiyalash 
mexanizmlarini ilmiy-pedagogik takomillashtirish dolzarb masala hisoblanadi,
talabalarning 
kasbiy 
kompetentligini 
tarbiyalash 
mexanizmlari 
ham 
о‘rganilmagan masalalardan biridir. Mazkur masala, о‘ziga xos ahamiyatga 
molik, strategik xarakterdagi vazifalardan biri hisoblanib, kasbiy kompetenti 
yetuk talabalarni amaliyot uchun tayyorlash, ularga zamon talablari darajasida 
fan, madaniyat va texnikaning yutuqlaridan keng foydalangan holda ta’lim-
tarbiya berishni taqozo etadi. Buning uchun esa ta’lim-tarbiya beruvchi 
pedagogning o‘zi kompetentli bo‘lishi va ta’lim oluvchini kompetentli qilib 
tarbiyalash uchun zarur bo‘lgan jihat – tanqidiy savodxonlik kompetensiyasiga 
ega bo‘lishi lozim. Talabalarning kasbiy kompetentini shakllantirish, psixik 
rivojlanish darajasi hamda kasbiy tarbiyasiga ilmiy nuqtayi nazar asosida 
yondashish pedagogdan tanqidiy savodxonlikni talab qiladi va bu nafaqat 
nazariy, balki amaliy ahamiyatga ham molik masala hisoblanadi. 
Tanqidiy savodxonlik kompetensiyasi zamonaviy pedagog uchun muhim 
hisoblanadi. Zero, ushbu kompetensiya nafaqat talabalarning mustaqil, ijodiy, 
tanqidiy tafakkurini rivojlantirish, balki pedagogning kasbiy kompetentligini 
rivojlantirish uchun ham zarur. Tanqidiy fikrlash, savodxonlikka tanqidiy 
yondashuv pedagog kundalik hayotining bir qismiga aylanishi lozim. Ushbu 
kompetensiya tanqid qilish uchun emas, balki faol ishlash, talabalarni 
faollashtirish va yanada kо‘proq ishlash uchun zarur. Tanqidiy kompetentlik, eng 
avvalo, о‘qituvchi kasbiy faoliyati samaradorligini belgilashga va shaxs 
barkamolligini ta’minlashga xizmat qilishi tayin. Zero, mazkur muammo 
1