“pedagogik mahorat” ilmiy-nazariy va metodik jurnal 021, Maxsus son issn 2181-6883

2–жадвал. 11 ёшли енгил атлетикачиларда жисмоний тайёргарлик даражасининг 
психологик тайёргарликка таъсири (% ҳисобида) 
Т/т 
Тайёргарлик ҳолати 
18% 
34% 
48% 
Тайёргарл
ик 
ҳолати
Мулоқотга кириша олишнинг 
ташқи намоён бўлиши 
Жисмоний
тайёргарлик даражаси 
Юқори 
даража 
Ўртача 
даража 
Паст 
даража 
17% 
Юқори даража 
56 
25 
19 
33% 
Ўртача даража 
22 
20 
58 
50% 
Паст даража 
4 
15 
81 
Бунда болаларнинг жисмоний тайёргарлик даражаси ортиши билан мулоқотга кириша олиш 
қобилиятининг ҳам ривожланиб бориши маълум бўлди.
Жисмоний тайёргарлик даражаси “юқори” деб баҳоланган 18,2 % енгил атлетикачиларда 
мулоқотга кириша олиш қобилиятининг даражаси “паст” бўлиши, шунингдек, тадқиқотларда синовдан 
ўтказилган енгил атлетикачиларнинг 17,8 % қисмини ташкил қилувчи, жисмоний тайёргарлик 
даражаси “юқори” ҳисобланган шуғулланувчиларда мулоқотга кириша олиш қобилиятининг “ўртача” 
даражада бўлиши ва жисмоний тайёргарлик даражаси “юқори” ҳисобланган болаларда фақат 64 % 
қисмидагина мулоқотга кириша олиш қобилиятининг етарли даражада юқори эмаслиги кузатилди (3-
жадвалга қаранг). 
Шубҳасиз, жисмоний тайёргарлик даражасининг юқори бўлиши мулоқотга кириша олиш 
қобилиятининг нисбатан тезкорлик шаклланишини белгилаб берувчи, бунга туртки берувчи омил 
сифатида ўрин тутиши мумкин. 

---

“PEDAGOGIK MAHORAT” ILMIY-NAZARIY VA METODIK JURNAL 2021, Maxsus son
 
46 
3–жадвал. 12 ёшли енгил атлетикачиларда жисмоний тайёргарлик даражасининг 
психологик тайёргарликка таъсири (% ҳисобида) 
Т/т 
Тайёргарлик ҳолати 
18% 
34% 
48% 
Тайёргар
-
лик ҳол
ати
Мулоқотга кириша олишнинг 
ташқи намоён бўлиши 
Жисмоний
тайёргарлик даражаси 
Юқори 
даража 
Ўртача 
даража 
Паст 
даража 
17% 
Юқори даража 
64 
17,8 
18,2 
38% 
Ўртача даража 
20,9 
21,1 
58 
45% 
Паст даража 
3,5 
12 
84,5 
Даражалар бўйича корреляцион таҳлил натижалари болаларда мулоқотга кириша олиш 
қобилиятининг ташқи намоён бўлишини тавсифловчи кўрсаткичлар ва жисмоний тайёргарлик 
даражасини ифодаловчи кўрсаткичлар ўртасида турли хил даражада ифодаланган ўзаро боғлиқлик 
мавжудлигини кўрсатади (4-жадвалга қаранг). 
Жисмоний тайёргарликнинг алоҳида кўрсаткичлари ва мулоқотга кириша олишнинг ташқи 
намоён бўлиши кўрсаткичларини ифодалаб берувчи коэффициентлар ўртасида турли хил даражадаги 
боғлиқликларнинг мавжудлиги қиз болалар ва, шунингдек, ўғил болалар гуруҳларида ҳам аниқланди.
Тезлик, тезлик-куч ва координацион қобилиятларнинг намоён бўлиш даражасини белгилаб 
берувчи тестлар кўрсаткичлари ўртасидаги корреляцион боғлиқлик қиз болаларда бевосита чамбарчас 
корреляцион боғлиқлик даражаси чегарасида (
r
=0,78–0,88) бўлиши аниқланди.
Ўғил болалар гуруҳларида мулоқотга кириша олиш қобилиятининг ривожланишини 
тавсифловчи кўрсаткичлар ва жисмоний ривожланиш даражаси кўрсаткичлари ўртасидаги чамбарчас 
корреляцион боғлиқлик ҳолатлари - тезлик, тезлик-куч, куч ва координацион қобилиятларни 
ифодаловчи тестлар кўрсаткичларида қайд қилинди (
r
=0,821–0,873).