“pedagogik mahorat” ilmiy-nazariy va metodik jurnal 021, Maxsus son issn 2181-6883

 
Хулоса.
Дарсда вақтдан тўғри фойдаланишда зарур бўлган дарс зичлиги яратилади. Дарсни 
шундай ташкил қилиш керакки, ўқувчиларнинг ҳаммаси вақт фаол бўлишсин. Шу билан бирга, шунга 
ҳаракат қилиш лозимки, шуғулланувчиларни ўйинда фаол қатнашишлари учун тахминан бирдек 
шароит яратиб беришга ҳаракат қилиш керак. Барча ўйинчиларни шундай хулққа эришиши учун, ҳар 
бир ўйин қатнашчиси тахминан бир хил нагрузка олиши зарур. Ўйинни шундай ташкил қилиш керакки, 
агарда ўйинда навбат бўйича ҳаракат қилишга тўғри келса, масалан, эстафетада, ҳар бир ўйин 
қатнашчиси ўйинда фаол қатнашишга киришиш олдида тушишга имкон борича кам вақт сарфлаши 
керак. Бундай ҳолатда ўйновчиларни кўпроқ командага бўлиш, топшириқ вақтини чералаш, югуриш 
масофасини қисқартириш мақсадга мувофиқ бўлади. Агарда ютқазган ўйинчи ўйиндан чиқса, бундай 
чиқаришни жуда қисқа вақт билан чегириш керак ва, энг яхшиси, очко билан алмаштирилгани маъқўл, 
чунки ўйин тамом бўлгандан кейин у ҳисобга олинади. Кўп сонли ўйинчилар билан доирада битта 
тўпда шуғуллланилганда (“ҳалқа ҳимояси”, “ҳаракатчан нишон”, “учувчи тўп”, “тўп ўртадагича” 
кабиларда ўйинчиларни иккита гуруҳга бўлиш тавсия қилинади ва иккита доирада бир вақтда 
ўтказилади. Худди шундай, ўйинни доирада қаршилик кўрсатиш билан ўтгазиш мумкин (“доирага 
тортиш”, “хўрозлар жанги”, “чўнка шувоқ”). Бундай ҳолатда ўйновчиларнинг жисмоний имкониятлари 
ҳисобга олинган бўлиши тавсия этилади. Ўйиннинг бошида узоқ вақт кутиб қолмаслик, ўйинда кўп 
вақт бўлмаслик учун ўқитувчи ўйинни ўтказишга жуда яхши тайёргарлик кўриши зарур: ўйин учун 
жойни тайёрлаш, асбоб-анжом, жиҳозлар, тушунтиришнинг қисқа матни, айрим ролларни бажариш 
учун ўйинчиларни тезда тақсимлаш усули, командаларга тақсимлашдир.
 
Адабиётлар 
1. Усмoнxўжaев Т.С., Рaҳимoв М.М., Aдиев A.Н. Ўзбек xaлқ ўйинлaри. -Т.: “Ўқитувчи”, 2004.
2. Усмoнxўжaев Т.С. Жисмoний тaрбия вa спoрт мaшғулoтлaри. - Т., “Ўқитувчи”, 2005. 
3. Йўлдoшев X.К., Сaлoмoв Р. Жисмoний тaрбия. - Т.: “Ўқитувчи”, 2005.
4. Абдурахимов Т. Ўзбек халқ ўйинлари ва томошари. - Т.: НДА, 1997. 
5. Қорабаев У.Ҳ. Ўзбекона ўйинлар // Гулустон №9; 1991 

---