Педагогик институтлари учун дарслик

тармоқ операцион тизими
деб аталади. Ушбу 
операцион 
тизим, 
жумладан, 
тармоқ 
ичра 
маълумотларни 

---

150 
айрибошлаш, сақлаш, қайта ишлаш, узатиш каби хизматларни 
кўрсатади.
Асосий дастурий таъминотни қўшимча равишда ўрнатиладиган 
хизмат кўрсатувчи дастурлар тўплами тўлдириб туради. Бундай 
дастурларни кўпинча 
утилитлар
деб аташади. 
Утилитлар
– бу, 
маълумотларни қайта ишлашда қўшимча операцияларни бажаришга 
ёки компьютерга хизмат кўрсатиш учун (ташхис, аппарат ва дастурий 
воситаларни тестлаш, дискдан фойдаланишни оптималлаштириш ва 
бошқалар) мўлжалланган дастурлардир. 
Компьютернинг дастурий таъминоти орасида энг кўп 
қўлланиладигани амалий дастурий таъминотдир. Бунга асосий сабаб - 
компьютерлардан инсон фаолиятининг барча соќаларида кенг 
фойдаланиш, турли предмет соќаларида автоматлаштирилган 
тизимларнинг яратилиши ва қўлланишидир. Амалий дастурий 
таъминотни қуйидагича таснифлаш мумкин. 
Муаммога йўналтирилган 
амалий дастурий таъминотга 
қуйидагилар киради: 
-
бухгалтерия учун дастурий таъминот; 
-
персонални бошқариш учун дастурий таъминот; 
-
жараёнларни бошқариш учун дастурий таъминот ; 
-
банк ахборот тизимлари ва бошқалар. 
Умумий мақсадли 
дастурий таъминот - соќа мутахассиси бўлган 
фойдаланувчи ахборот технологиясини қўллаганда унинг ишига 
ёрдам берувчи кўплаб дастурларни ўз ичига олади. Булар: 
-
компьютерларда маълумотлар базасини ташкил этиш ва 
сақлашни таъминловчи маълумотлар базасини бошқариш тизимлари 
(МББТ); 

---

151 
-
матнли ќужжатларни автоматик равишда форматлаштирувчи, 
уларни тегишли ќолатда расмийлаштирувчи ва чоп этувчи матн 
муќаррирлари; 
-
график муќаррирлар; 
-
ќисоблашлар учун қулай муќитни таъминловчи электрон 
жадваллар; 
-
тақдимот қилиш воситалари, яъни тасвирлар ќосил қилиш, 
уларни экранда намойиш этиш, слайдлар, анимация, фильмлар 
тайёрлашга мўлжалланган махсус дастурлар.